Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Технологик жиҳозларни ҳарорат таъсири натижасида шикастланиши. Хавфсизлик чоралари /1; 2; 3; 21; 24/

Ҳарорат таъсири натижасида юзага келиши мумкин бўлган шикастланиш ҳолатларининг турлари ва хусусиятлари. Ҳарорат таъсири натижасида шикастланишнинг ёнғин хавфсизлигини таъминлаш бўйича техник ечимлар.
Технологик ишлаб чиқариш қурилмаларининг шикастланиши аппарат ва қувур деворлари материали ҳароратининг ҳаддан ташқари ошиши, шунингдек металларнинг паст ёки юқори ҳароратда механик хоссаларининг ёмонлашуви натижасида содир бўлиши мумкин.
Аппарат ва қувурлар ясалган материалдаги ҳароратнинг ҳаддан ташқари ошишига қурилманинг умумий ёки унинг айрим қисмларида чизиқли ўзгаришида тўсиқлар мавжуд бўлиши сабаб бўлади.
Технологик аппаратлар тайёрланган материалга юқори ҳароратнинг узоқ муддатдаги таъсири (ёнғин, аппаратларда иш параметрларининг бузилиши ва ҳ.к.), бу аппаратлардаги иш юкланиши аппарат материалининг оқувчанлик доирасидан ошмаган ҳолларда ҳам секин-аста пластик деформациялар ҳосил бўлишига олиб келади. Бундай ҳодиса оқувчанлик (ползучесть) деб аталади.
Технологик асбоб-ускуналарнинг бузилиши фақат юқори ҳарорат таъсиридан эмас, балки паст ҳарорат натижасида ҳам рўй бериши мумкин. Бунда аппарат материали ўз хусусиятларини ўзгартиради ва турли хил динамик таъсирларга (зарбаларга, чайқалиш ҳамда шу кабиларга) ўта сезгир бўлиб қолади. Аппаратларни бундай шикастланишдан сақлаш учун уларни тайёрлашда рангли металлардан фойдаланиш лозим. Аппарат ва қувурлар тайёрланган материалларда ҳарорат кучланиши уларнинг ўлчамлари ўзгаришига халақит берувчи тўсиқлар мавжуд бўлганда ҳосил бўлади. Агар ҳарорат ўзгариши натижасида аппаратлар (қувурлар) ўз ўлчамларини қаршиликсиз ўзгартирса у ҳолда ортиқча кучланиш ҳосил бўлмайди. Ортиқча кучланишлар асосан узунлиги энига нисбатан анча катта бўлган аппаратларда кўпроқ учрайди. Ундан ҳимоялаш учун аппаратларга турли хилдаги махсус ҳарорат компенсаторлари ўрнатилади.
Ҳарорат кучланишлари кўп ҳолларда қалин деворли аппаратларда, ички ва ташқи ҳарорат катта фарқ қилган даврда ҳосил бўлади. Бунинг олдини олиш учун қалин деворли аппаратлар ҳарорат изоляцияси (теплоизоляция) қатлами билан қопланиши лозим.

12.