Ii. Amaliy mashgulotlar materiallari 1-amaliy mashg’ulot Yigirishda mahsulot namligini nazorat qilish Ishning maqsadi

Piltalash mashinalari quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. 
   Mahsulotni cho‘zib ingichkalashtirish.
   
2. 
   Tolalarni to‘g‘rilash.
   
3. 
   Tolalarni bir-biriga nisbatan parallel holatga keltirish.
   
4. 
   Mahsulotni qo‘shib tekislash.
   
5. 
   Qo‘shish natijasida mahsulotni aralashtirish.
   
6. 
   Zichlagichlar ta’sirida mahsulotni tashkil etuvchi tolalarni jipslashtirish.
   

Piltani chiziqiy zichligini va notekisligini aniqlash.

Piltalash mashinasi II-o‘timidan chiquvchi piltaning chiziqiy zichligining texnik nazorat laboratoriya tomonida 1 smenada bir marta amalga oshiriladi. Piltalash I-o‘timdan esa tipli saralanma yoki yigirish rejasi o‘zgarganda aniqlanadi. Piltaning chiziqiy zichligini aniqlashda har bir apparatdagi mashinadan 5 m kesmalardandan 10 ta olib aniqlanadi. Kesmalarni olish uchun mexanik yoki avtomatlashgan qurilmadan foydalaniladi va ularni aniqlik darajasi 0,5 % tashkil etuvchi kvadrant yoki taroziga tortib olamiz.

Piltani amaliy chiziqiy zichligini apparatda ishlayotgan har bir liniyadagi piltalash mashinasi uchun alohida aniqlanadi. Piltaning chiziqiy zichligi me’yorda ko‘rsatilgan qiymatdan chetga og‘sa u holda 2 soatdan so‘ng mahsulotdan qayta namunalar olinadi va uning natijalari tayyorlov bo‘limi boshlig‘i va smena ustasiga yetkaziladi.

Bir xil tipli saralanmada bir xil chiziqiy zichlikda ishlayotgan mashinalardan qayta tekshiruvda ham mahsulot sifatsiz chiqsa u holda mashinaning chiqaruvchi silindirining almashinuvchi shesternalarni barcha mashinalarga bir vaqtni o‘zida almashtiriladi.

Piltaning chiziqiy zichligini 1 metrli kesmalardan faqat II-o‘timda 100 ta aniqlanadi. Piltaning chiziqiy zichligini aniqlashda mashinalar soni inobatga olinib 100 ta kesmalar sonini mashinalar soniga bo‘linadi. Agar mashina 1 ta bo‘lsa u holda 2 ta taz ketma ketlikda 50 ta kesmadan olinadi. Yigirilayotgan ipning naviga qarab piltaning noteksligi bo‘yicha me’yorlari turlicha I-nav iplarini yigirishga piltaning variatsiya koeffitsienti ko‘pi bilan 1,5 %, II-nav uchun 2 % gacha, III-nav uchun 2.4 % gacha bo‘ladi.

Piltaning kichik kesmalarda notekisligi 30 mm li qilib 200 tagacha olinadi va variatsiya koeffitsienti hisoblanadi yoki “Uster” qurilmasi orqali tekshiriladi. Piltaning notekisligi 30 mmli kesmalarda me’yori kardada 5 %, qayta tarashda 5.5 % bo‘ladi.

Har bir smenada piltaning notekisligi tekshirib turiladi. Buning natijasida mashina 1-soat ishlagandan so‘ng taralgan piltadan 1m yoki 5m uzunlikdagi qirqimlar kesilib ularning massasi o‘lchanib chiziqiy zichligi orqali aniqlanadi. Bundan tashqari, har oyda bir marta chiqindilar miqdori tekshirib turiladi.

Tolalarni tekislanganlik darajasi Tolalarni tekislanganlik darajasi tekislanganlik koeffitsienti bilan aniqlanadi:

Mahsulotdagi tolani joylashganlik uzunligi tola uzunligiga nisbati. Tolani joylashganlik uzunligi tolani oxirgi ikki nuqtalari orasidagi masofa bilan, yoki AV nuqtalar orasidagi masofa bilan o‘lchanadi.

Tolani ajralganlik darajasini, orientatsiyasini va tekislanganligini aniqlash. Bu uchala ko‘rsatkichni bir vaqtda aniqlash mumkin. Buning uchun yakka ipni uzish mashinasidan foydalaniladi. Piltani 50 mm qilib ikki uchi bog‘lanadi va ipni uzish dinamometrida uziladi. Uzilish kuchi qanchalik kichik bo‘lsa, demak tola yaxshi tekislangan orientatsiyasi va ajralganlik darajasi shunchalik yaxshidir.

Paxta tolalarini yigirishda mahsulotning mashinadan-mashinaga o‘tishda tolalarning to‘g‘rilanishini quyidagi 2.7-jadvalda keltirilgan

2.7-jadval

Yarim mahsulotlar nomi	Tekislanganlik koeffitsienti
Karda tarash mashinasidan chiqqan pilta	0,56-0,6
Piltalash I- o‘tim piltasi	0,7
Piltalash II- o‘tim piltasi	0,75-0,80
Qayta tarash mashinasidan chiqqan pilta	0,82
Oxirgi piltalash mashinasidan chiqqan pilta	0,83
Pilik	0,80-0,84
Ip	0,84-0,86

Cho‘zish zonasi mashina ramasidagi eng asosiy qism hisoblanib, uning to‘g‘ri sozlanishi ip sifatiga katta ta’siri mavjud. Cho‘zish zonasini hamda cho‘zish valiklari orasidagi masofani to‘g‘ri sozlash uchun pilta bo‘ylab tolalarning uzunligini bilish muhimdir. Ushbu sozlashlarni amalga oshirish uchun cho‘zish ramalarini turlaridan va ishlab chiqaruvchilardan kelib chiqib, bir-biridan farq qiladi. Cho‘zish valiklarini sozlash kalta tolalarning ortishiga olib kelishi kerak emas. Demak, pilta cho‘zishdan so‘ng tarkibidagi kalta tolalar soni oshmasligi lozim. Birinchi va ikkinchi juft cho‘zish valiklari orasidagi masofa piltalarning tarkibidagi uzun tolalarning uzunligiga mos ravishda sozlanishi 2.8- va 2.9-jadvalarda keltirilgan.

2.8-jadval

Rieter firmasining cho‘zish priborida oraliq masofani tanlash, mm.

Tola turi	Dastlabki cho‘zish zonasida		Asosiy cho‘zish zonasida
	I-o‘tim	II -o‘tim	I-o‘tim	I-o‘tim
Paxta(kalta tola)	36....39	36....40	Lmaxdan Lmax-2gacha
Paxta karda	Lmax+(-1...+7)	Lmax+(+3...+12)
Paxta qayta tarash	Lmax+(-4...+13)	Lmax+(-4...+13)
Kimyoviy tola uzunligi 38-40mm	tola uzunligi +(8...13)	tola uzunligi +(8...17)	tola uzunligi +(4...6)
Paxta+poliefer tolasi 50/50	48-52	48-52	50	44
Paxta+viskoza tolasi 50/50	46	42	48	41

2.9-jadval

TD-03 piltalash mashinasining cho‘zish priborida oraliq masofani tanlash, mm.

Tola turi	Tolning o‘rtacha o‘zunligi,mm	O‘timlar	Dastlabki cho‘zish zonasida,mm	Asosiy cho‘zish zonasida,mm	Dastlabki cho‘zish
Paxta kardada	28	I	49	40	1,3-1,4
		II	49	40	11-1,2
Paxta qayta tarashda	31	I	51	41	1,1
Paxta+poliefer tolasi	32/28	I	51	42	1,3-1,4
		II	52	43	11-1,2
Paxta+poliefer tolasi	40/28	I	53	45	1,3-1,4
		II	54	46	11-1,2
Poliefer tolasi	40	I	53	45	1,5-1,6
		II	55	46	11-1,3
Viskoza tolasi	40	I	51	44	1,4-1,5
		II	53	45	11-1,3
Qayia tiklangan tolalar	25>	I	46	39	1,0-1.2

Ikki cho‘zish juftliklari o‘qlari orasidagi masofaga razvodka deyilib R harfi bilan belgilanadi. Amalda uni o‘lchash qiyinligi bois silindr, valiklar sirtlari orasidagi masofa shablon deb ataluvchi plastinkasimon asbob bilan o‘lchanadi. Razvodkani tanlashda tolaning uzunligi l_sht ga tuzatma a qo‘shilishi yoki shablon bilan ikki yondosh silindrlar diametrlari inobatga olinib quyidagi formulalardan foydalaniladi.

yoki bu yerdan