If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

тескари аралаштириш
деб 
юритнлади.
Купчилик са ноа т к у р и л м а л а р и д а тезликнинг т а к с и м л а н и ш и
юкорида куриб чикилган м и со л л ар г а нисбатан анча м у р а к к а б
булади. К у р и л м а л а р д а г и тезлик майдони х а к и д а ма ъ л умо т олиш 
учун к у р и л м а г а к и раё тг ан окимга индикатор ку ши л ад и ва 
к у р и л м а д а н ч ик аё т г ан ок и мл ар т а р к и б и д а г и индикатор микдори- 
нинг в а к т д ав о ми д а у зг ари ши г а к а р а б , айрим з а р р а ч а л а р н и н г
к у р и л м а д а булиш в акти а н и кл ан ад и . Ин ди к ат о р си фа т и д а буёк, 
туз эритмаси, радиоактив п р е п ар ат ва б ошка мод д ал ар ишл ат и ла -
ди. Ин д ик ат орн ин г к у р и л м а д а н ч ик аётга н суюк лик т а р ки б ид а ги
76

---

микдорининг в ак т д ав ом и да у з г ари ши богликлиги чикиш ёки 
ж а в о б бериш эгри ч из и кл а ри деб а т а л ад и. Т а ж р и б а йули билан 
олинган ушбу эгри ч из и кл а р н и типавий модел л ар б илан бирга- 
л ик да т а х л и л килиш о р к а ли к у р и л м а д а г и окимнинг тузилиши 
а н и к л аи а д и .
Суюкл ик окимининг тузилишини а ни кл а ш учун икки хил физик 
м о д ел л а р д ан фой да л ан ил ад и :
1) идеал сикиб ч ик ар иш модели;
2) идеал а р а ш т и р и ш модели.
Ид еа ль сикиб чикариш модели. К,урилманинг ичидаги суюклик 
з а р р а ч а л а р и у за р о п а р а л л е л ва бир хил тезлик б ил ан х а р а к а т
килади. Бун да й хо л ат да з а р р а ч а л а р окимнинг асосий ма с с а си да н
утиб ха м кетмайди, о р к а д а х ам колмайди. Оким худди к а т т и к
поршенга ухшаб х а р а к а т ки л ад и. Поршенли х а р а к а т г а эга булган 
к у р и л м а л а р н и
и д еа л
(ёки т ул а)
сик,иб чи^ариш к у р и л м а л а р и
деб 
а т а л а д и ( 4 . 1 4 - раем). Х,амма з а р р а ч а л а р н и н г бундай к у р и л м а д а
б улиш вакти бир хил булиб, ур т а ч а булиш вакти т?р га тенг
булади:
1_
w
1-S
w - S
V_a_
~ V
(4.34)
суюклик тезлиги, м/ с;
S — к у н д а л а н г кесими юзаси, м2;