If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

(Аи)х, Аы}у, Ашг )
бир хил мусбат ва манфий 
сон к и йма т г а эга булиши эхтимолга як,ин. Анизотроп т у р б у ­
л е н т л ик да эса тезлик п у ль са ци ял а ри н ин г х ам ма й ун а л и ш л а р
буйича у з г а р и ш л а р и турлича ва у л ар н ин г сон ж и х а т д а н бир хил 
булишлиги эхтимо л дан узок.
ъГур= С)
5
иГмакс.
4 .1 1 -раем.
Т р у б а д а г и
с у ю а д и к н и н г
л а м и н а р х а р а к а т и п а й т и д а
тез ли кн и н г т а к с и м л а н и ш и .
74

---

4.12- раем.
Т р у б а д а г и с у к ж л и к н и н г т у р б у л ен т х,ара кат и п а й т и д а
тез л и кн и н г так с и м л ан и ш и .
Ок и мд а г и у рт а ч а ва энг юкори те з ли кл ар ни нг нисбати 
с уюкликнинг х а р а к а т р еж им и г а (яъни Рейнольдс мезонининг сон 
к и й м а т и г а ) б о г л и к л и г и т а ж р и б а йули билан исботланган. Ие нинг 
ма ъл ум киймати буйича Н ик у р а д з е графиги (4.10- р ае м) ё р д а м ид а
“ 'ур/^макс а ни к л а н а д и , сунгра трубопроводнинг уки буйича 
окимнинг м а кс и ма л тезлиги шмакс улчаниб, окимнинг у р т а ча тез- 
лиги ш?р. хисобланади. У р та ч а тезлик киймати т р у б а д а н утаётган
су юк ли к са рфини топишда ишл ат ил ади.
Л а м и н а р р е ж им д а ( Р е < 2 3 0 0 ) тугри ва думалок, трубанинг 
ук и д а г и энг юкори тез л и к у р т а ч а те з ли к к а нисбатан икки марта 
к а т т а булади, яъни 
= 0,5шмакс ( 4 . 1 1 - раем). Бу н да й ре ж и м д а
суюклик з а р р а ч а л а р и бир-бирига а р а ла ш м а сд а н , п а р а л л е л холат- 
д а х а р а к а т килади. Трубанинг уки буйича олинган ке си мд а тезлик 
уз г ари ши н ин г куриниши п а р а б о л а ша к л и г а эга.
Турбулент 
р е ж им д а 
( Р е ^ Ю 4) 
шур = ( 0 , 8 ч - 0 , 9) шмакс
(4.12- раем). Турбулент р е ж и м д а суюклик з а р р а ч а л а р и н и н г
т ар ти бл и х а р а к а т и бузилади, айрим з а р р а ч а л а р н и н г тезлиги 
доимий булмасдан, унинг к иймати ва йуналиши ма ъл ум бир 
у рт а ч а к и йм а т атро фи д а у зг ар и б туради.
4.12- §. СУЮК.ЛИК ОК.ИМИНИНГ ТУЗИЛИШ И
2- бобдан ма ъл умки , асосий ж а р а ё н л а р н и хисобла ш, мо- 
д ел л аштириш ва оптимал л аш пайтида к ури л мад аг и гидродинамик 
шароит инобатга олинади. Кимёвий технологияда ишлатилаётган 
к у р ил ма л ар ни нг ж у да м ур а кк а бл иг и н а т и ж а с и д а м а т е р и ал оким- 
л а р и х а р а к а т тезлигининг ку р ил ма х а ж м и буйича нотекис 
т а р к а л и ш и мумкин. Айрим з а р р а ч а л а р н и н г к у р и л м а д а хар хил 
в а к т д ав о ми д а булиши олиб б о рил аё тган ж а р а ё н н и н г с а м а р а -
д орлиг иг а таъсир килади. М а с а л а н , ичи буш ^ у р ил ма н и олиб
75

---

4 .1 4 -раем.
И д е а л сик,иб чи кари ш
ку р и л м а с и н и н г чи змаси .
4 .1 3 -раем.
Ичи буш ку- 
р и л м а д а г и ок,имлар чи з­
маси:
1,2
— х а р а к а т
т р а е к т о р и я л а р и ;
3
— х а р а к а т с и з л и к с ох ас и.
к урамиз ( 4 . 1 3 - раем): 1 - курс ат к и ч ла р б ил ан б ел г ил а нг ан тра- 
екториялар буйича х а р а к а т л а н а ё т г а н з а р р а ч а л а р н и н г к у р и л м а д а
булиш вакти, 2- йуналиш билан х а р а к а т к и л аётг ан ёки х ар а к ат с из
з о н ал ар (
3)
га тушиб колган з а р р а ч а л а р н и н г к у р и л м а д а булиш 
в акт и д а н а нчаг ина камрок, булади.
Суюкликнинг л а м и н а р х а р а к а т и д а ха м ана шундай ходиса юз 
беради. Бун да й р е ж и м д а труб ан ин г ук,и буйича олинган ва унинг 
ички девори якинида г и тезлик б ир- бирида н анча фарк, к,илади 
(шур = 0,5дамакс). 
Трубанинг ук,и 
а т р офи д а
х а р а к а т л а н а ё т г а н
з а р р а ч а л а р унинг девори якинида х а р а к ат л ан а ё т г а н з а р р а ч а л а р г а
нис ба тан т р у б а д а анча кам в ак т булади.
Турбулент р е ж и м д а трубанинг кесими буйича тезлик нисбатан 
бир текисда тарк,алган: шур~ К0, 8-ь0, 9) ш макс. Аммо турбулент
п у ль с а ц и я л а р т а ъ си р ид а з а р р а ч а л а р н и н г т р у б ад а булиш вакди 
турличадир. Турбулент ре ж им д а з а р р а ч а л а р н и н г ж а д а л а р а л а ш и -
ши н а т и жа с ид а турбулент д ифф у з ия пайдо булади. Бун да 
з а р р а ч а л а р окимнинг асосий массаси х а р а к а т и г а нис ба тан турли 
й ун а л и ш л а р буйича х а р а к а т килади, ж у м л а д а н кун да л ан г кесим 
йуналиши буйича ( р а д и а л диффузия), тру б ан ин г узунлиги буйича 
(ук, диффузияси). Ук диффузиясининг й уна лиши окимнинг асосий 
массаси ой уна лиши г а тугри ёки тес кари й уна л ишд а булиши 
мумкин. Ук диффузия сининг йуналиши окимнинг асосий массаси 
й уна лишиг а к а р а м а - к а р ш и б у лг ан д а