If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

дуглатилгон
эритма
12.11- раем.
Рото р -п л ён к ал и б у г л а т и ш , 
парати:
/ — ц и л и н д р си м о н ко б и к ; 
2 —
к у р а к ч а л а р ; 
3
— бу г ги- 
л оф и ; 
4
— ротор; 5 — с е п а р а т о р .
12.10- раем.
К у т ар и л у в ч и
плёнкали буглатиш курил- 
маси:
/ — и си ту вчи к а м е р а ; 2 — с е п а р а ­
тор; 3 — т у с и к л и д и ск; 
4
— том чи 
у ш л аг и ч ; 
5, 6, 7 , 8 , 9
— ш т у ц ер л а р .
Крвушоклиги к атта булган эритмаларн'и б уг ла тиш учун пастга 
йуналувчи п лё н кал и б у гл а ти ш а п п а р а т л а р и и шл ат и л ад и. Бу 
а п п а р а т л а р д а б уг ла тил и ши лозим булган э ритма иситиш ка ме р а-
сининг юкориги кисмидан бер и ла ди . Эри тма эса иситиш т р у б а л а -
рининг юзаси б уйлаб юпк,а плёнка холида огирлик кучи т а ъ с и ри д а 
п а с т г а к а р а б х а р а к а т ки л ад и. Б у — с уюк лик а р а л а ш м а с и ва 
ик к и л амч и буг а п п а р а т н и н г пастки кисмидаг и с е па р а т о рд а 
а ж р а т и л а д и . Пл ё н к а л и б у г л а т иш а п п а р а т л а р и н и н г иситиш каме- 
расида бу гла на ётг ан эритма б ери ла ётг ан буг билан кам контактда 
булг а ни учун у юкори и ссиклик ут ка зи ш коэффициентига эга. Бу 
а п п а р а т л а р н и н г иситиш т р у б а л а р и узун булгани учун фойдали 
т е м п е р а т у р а л а р ф а р к и г идрос татик босим хисобига к а м ая д и , бу 
н а р с а ф а к а т г и н а п л ё нк а л и б уг ла тувчи а п п а р а т л а р г а хосдир. 
Ис итиш т р у б а л а р и д а э р и т м а бир м а р т а ц и р к ул я ци я килинг ани 
учун, э ри т ма т р у б а л а р д а н тез в а к т ичида утади. Н а т и ж а д а
исси кл и к т аъ с и р и г а мойил э р и т м а л а р б у г ла т ил г а н д а бу а п п а ­
р а т л а р д а унинг хусус ия тлари уз г арм а й ди .
Ле к ин бу а п п а р а т л а р н и н г куйида г и к а мч и л и к л а р и хам бор; 
иситиш т р у б а л а р и узун б улг ани учун у л а рн и т о з а л а ш ва бир хил 
ун умд ор ли к к а эришиш к,ийин, иситувчи буг босими ва э ритма нинг
349

---

бошлангич к онцентрацияси уз г ар г ан па й т да б уг ла ти ш ж а р а ё н и н и
б о шка риш к ий ин л а ша д и , к р и с та лл ан у вч и э р и т м а л а р н и б уг ла ти ш 
мумкин эмас.
К р и с та л ла н ув ч и, к о вушок ва ис с и к л и к к а чидамсиз э р и т м а ­
л а р н и б у г ла ти ш учун ротор — п лё н к а л и б уг ла тиш а п п а р а т л а р и
кенг к у л л ан и л м о к д а . Бу н да й а п п а р а т л а р вер тикал кобикли 
цил индрд ан ибор а т булиб, у бир неча иситувчи с е кц и я л а р д а н ва 
с е п а р а т о рд а н и б о р ат ( 1 2 . 1 1 - раем). Иситувчи се кц ия ла р ни н г 
д е в о р л ар и ор а с иг а иситувчи агент берилади. Иситувчи агент 
сифатида сув, буг, дифенил а р а л а ш м а с и и шл ати л ад и. Кобик, ичига 
к у р а к ч а л а р и б у лг ан в е р т и ка л в а л (ротор) урнатилган. Ротор 
э лектромотор ё р д а м и д а а й л а н м а х а р а к а т килади. Ро торг а у р н а ­
тилган к у р а к ч а л а р 3 м / с тез л и к б илан а й л а н м а х а р а к а т килади.
Ш т у ц е р л а р о р к а л и иситувчи с е к ц и я л а р г а т а н г е нц иа л й у н а ли шд а 
кирган э ри т ма к у р а к ч а л а р ё р д а м и д а бир хил т ак си мл ан иб ,
иситила ётг ан э р и т ма кобикнинг ички ю з а с ид ан юпк.а плё нка 
холида тушади. Б у г л ат и б к у ю к л а ш т и р и л г а н эрит ма конуссимон 
ка ме р а ни нг пастк и кисмига окиб тушиб, тухтовсиз р а в ишд а 
штуцер о р к а ли т а ш к а р и г а ч ик ари б т ур и л ад и.
Х,осил б у л г ан и к к и л амч и буг с е па р а т о р д а сув томчила- 
ридан а ж р а л а д и ва а п п а р а т н и н г юкориги кисмидан чикиб 
кетади, сув то мч ил а ри эса иситувчи с е к ц и я л а р г а окиб тушади.
А й л ан ма х а р а к а т д а г и к у р а к ч а л а р м а р к а з д а н хочма куч 
т а ъ с и р и д а э р и т ма н и иситила ётг ан ю з а г а итариб, унинг п астг а 
к а р а б х а р а к а т к и л иш и г а имкон т уг дира ди.
Э р и тма б ил а н иси т ил а ётг ан юзан и нг к о н т а к т л а ш и ш в а кт и 
э ритма н ин г к ов ушок ли г и г а, ротордаги к у р а к ч а л а р н и н г турига,
ай ла н иш тезл иг ига ва сол ишт ир ма унумд орли г и г а боглик.
Бу н да й б у г л а т иш а п п а р а т л а р и д а э р ит ма иситиш юзас ида кам 
в а к т д ав о ми д а
к он т ак да
булгани 
учун 
иссиклик утка зиш 
коэффициенти юкори булади. Иситиш ю з а л а р и к у р а к ч а л а р
воситасида т о з а л а н и б турилгани учун к р и с т ал л ан у вч и э р и т м а ­
л а р н и к у р у к холг а келтиргунча б уг ла т иш мумкин.
Са н о а т д а икки т у рд аг и ротор — а п п а р а т л а р и шл а т и л а д и:
1. Р П типидаги к у з г а л у в ч а н к у р а к ч а л а р и б улг а н б у г л а тг ич ла р
(иссиклик а л м а ш и н и ш юзаси 0,8 д а н 20 м
2
гача); 2. И Р С типидаги 
погонали к об и к л и б уг ла т г и ч л а р ( и сс ик ли к а л м а ш и ни ш юзаси
0,8 дан 24 м
2
гача).
Бу а п п а р а т л а р к а м ч и л и к л а р д а н х ам холи эмас; иситиш 
юзаси кам булг а ни учун унумдорлиги юкори эмас, конструктив 
тузилиши м у ра к ка б, б о ш к а а п п а р а т л а р г а н ис ба та н киммат.