Ict glossary Final Book 2004 10 26. doc

dasturiy ta’minot

ingl.: software

rus.: программное обеспечение

Axborotga ishlov berish tizimining barcha yoki ba’zi dasturlari, tartiblari, qoidalari va ularga tegishli hujjatlar. Dasturiy vositalar ular yozilgan tashuvchidan qat’iy nazar intellektual mahsulot hisoblanadi.

dasturiy vositalar

ingl.: software tools

rus.: программные средства

qarang: dasturiy ta’minot

dasturiy-apparat vositasi

ingl.: software-hardware tool

rus.: программно-аппаратное средство

Asosiy xotiradan alohida faoliyat ko‘rsatish mumkin bo‘lgan holda (odatda doimiy xotira qurilmasida) saqlanuvchi jami tartibga solingan buyruqlar va ular bilan bog‘liq ma’lumotlar.

DDR SDRAM

qisq.: Double Data Rate SDRAM

Tezligi ikki marta oshgan SDRAM. Ma’lumotlar almashinuvining tezligi ikki marta oshgan SDRAM tezkor xotira mikrosxemalarining turi.

Delphi tili

ingl.: Delphi language rus.: язык Delphi

Borland International, Inc kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan qo‘llanmalarni tezkor ishlab chiqish tizimi. Delphi tili Microsof kompaniyasining Visual Basic tiliga o‘xshash, lekin, Visual Basic tili BASICga asoslangan bo‘lsa, Delphi tili esa Pascal ga asoslanganligi bilan farqlanadi.

DIMM

qisq.: Dual In-line Memory Module

Chiqish tutashmalari ikki qatorda joylashishgan xotira moduli. Standart xotira moduli. U 168ta, ya’ni plataning har tomonida 84tadan tutashmaga ega.

disk ingl.: disk rus.: диск

Bitta yoki ikkita tomonida ma’lumotlarni o‘qish yoki yozishni amalga oshirish uchun aylanuvchi yassi dumaloq plastinadan iborat ma’lumotlar tashuvchisi.

qarang: Qattiq disk, Lazer disk.

dizassembllash

ingl.: disassembling

rus.: дизассемблирование

Protsessor uchun ko‘rsatmalarni nisbatan oson o‘qiladigan dastur matniga aylantirish. Dizassemblash maqsadi odatda boshqa dasturlarni o‘zgartirishdir (odatda bu muhofazani buzish). Dizassembllash bajarilayotgan faylni Assembler tilidagi dastur matniga aylantiradi.

DMA

qisq.: Direct Memory Access

Xotiradan to‘gridan-to‘g‘ri erkin foydalanish. Maxsus qurilma otmonidan boshqarilayotgan (DMA nazoratchisi) va markaziy protsessor ishtirokisiz bajarilayotgan xotira va kiritish/chiqarish qurilmasi orasida

ma’lumotlarni almashish rejimi. Ushbu rejimdan foydalanish ma’lumotlar jo‘natilishini ancha tezlashtiradi, chunki bu ma’lumotlarni protsessorga va undan qayta jo‘natishni inkor etadi.
DOS

qisq.: Disk Operating System

Disk operatsion tizimi, DOT.

DOS operatsion tizimi

ingl.: DOS

rus.: операционная система DOS

DOS (disk operating system) atamasi ixtiyoriy operatsion tizimga tegishli bo‘lishi mumkin, ammo u, ko‘pincha, Microsoft kompaniyasining MS-DOS (Microsoft disk operating system) operatsion tizimiga nisbatan ishlatiladi.

DQDB

qisq.: Distributed Queue Double Bus

qarang: taqsimlangan ikki yoqlama navbatli shina

DRAM

qisq.: Dynamic Random Access Memory, Dynamic RAM

To‘g‘ri erkin foydalanishning dinamik xotirasi

• 
  sxematexnika nuqtai nazaridan kondensatorlarning ikkio‘lchamli matritsasi (qatorlar x ustunlar) shaklida yaratilgan xotira. Juda arzon, lekin kondensatorlardagi zaradlarning doimiy «yangilanib turishini» yoki qayta yaralishini (refresh) talab qiladi. Qayta yaralish xotirani «bo‘sh» o‘qish sifatida bajariladi. Ushbu jarayon ancha vaqt talab qiladi, chunki bu paytda regeneratsiya nazoratchisidan tashqari hech bir qurilma xotiradan erkin foydalanaolmaydi.
  

DSP

qisq.: Digital Signal Processor

Raqamli signal protsessori. Raqamli shaklga o‘girilgan analog signallarga ishlov berish uchun ixtisoslashtirilgan protsessor.