Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

e
A
 
+ 
e
b
 
+ 
e
c
 
= 0
(1.4.2) 
EYuK vektorlarining geometrik yigindisi yopik uchburchak xosil kiladi. 
Uch fazali zanjirda ikki turdagi kuchlanish va toklar mavjud bo’ladi:
Faza kuchlanishi
–liniya simlarining har biri bilan neytral sim 
orasidagi kuchlanish bo’lib 
U
a
, 
U
b
va 
U
c
lar bilan yoki umumiy tarzda 
U
f
bilan belgilanadi;
Liniya kuchlanishi
– liniya simlari orasidagi kuchlanish, boshqacha 
aytganda generator chulg’amlarining 
A
va 
B
, 
B
va 
C
xamda 
C
va 
A
nuqtalari 
orasidagi 
U
AB
, U
BC
va U
CA
kuchlanishlar yoki umumiy tarzda 
U
A
 
bilan 
belgilanadi;
Faza toki
– generator chulg’amlarining yoki iste’molchilarning bosh 
uchidan oxirgi uchiga yo’nalgan tok bo’lib umumiy tarzda 
I
f
ko’rinishida 
belgilanadi.

---

64 
Liniya toki
– Zanjirdagi liniya simlaridan oqib o’tayotgan tok bo’lib 
umumiy tarzda 
I
L
bilan belgilanadi.
Uch fazali zanjirlarda generator, transformator chulgamlari va va 
iste’molchilar ikki xil sxemada: “yulduz” (
Ү
) yoki “uchburchak” (
∆
) usulida 
ulanadi. 
Generator chumgamlarini “yulduz” (
Ү
) usulida ulanishi va EYuKlarning 
vektor liagrammalari 3.1 –rasmda keltirilgan. 
Uch fazali tokning quvvati. 
Uch fazali simmetrik zanjirlarda quvvatlar 
quyidagicha xisoblanadi: 
Aktiv quvvat: 


cos
3
cos
3
3
3







l
l
f
f
f
f
I
U
I
U
Р
Р
(1.4.3)
Reaktiv quvvat: 


sin
3
sin
3
3
3






L
L
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
Q
(1.4.4) 
To’la quvvat:
L
L
f
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
P
S






3
3
2
3
2
3
3
(1.4.5) 
Uch fazali simmetrik zanjirlarda tokning quvvatini bir fazali va uch fazali 
vattmetrlar yordamida o’lchash mumkin.
Elektr zanjirlarda uch fazali simmetrik iste’molchilarni “yulduz” 
sxemasidan “uchburchak” sxemasiga o’tkazib ulanganda, liniyadagi tok hamda 
iste’molchining quvvati 3 martaga ko’payadi. Ushbu xususiyatdan amaliyotda 
keng miqyosda foydalaniladi. 
Elektr stantsiyalarida uch fazali sinxron generatorlar o’rnatilgan bo’lib, 
aynan ular yordamida uch fazali elektr energiyasi hosil qilinadi. 1.4.1-rasm. 
Uch fazali sinxron generator ikkita asosiy qism – qo’zg’almas stator 
(1.4
.1-rasm,1
) va aylanuvchi rotordan (1.4
.1-rasm,2
)iborat bo’ladi. Stator 
pazlariga cho’lg’amlar soni bir xil, o’zaro bir-biridan 120
0
ga siljigan uchta 
cho’lg’am joylashtiriladi. Rotor valiga esa