1.
Ichki yonuv dvigatellarining sikllarining
termodinamik tahlili.
Issiqlikni ishga aylanishida
issiqlik dvigatellari
foydalaniladi. 1824-yilda Sadi Karnoning “Olovning
xarakatlantiruvchi kuchi xaqida mulohazalar” nomli
asarida
issiqlikning
ishga
aylanish
shartlarinin
o’rganib,ichki
yonuv
dvigatellarini
yaratish
mumkinligini aytib o’tgan.
Real dvigatellarda Karno
siklini amalga oshirish mumkin emas va real
dvigatellarning F.I.K Karno siklining F.I.K
dan kichik
bo’ladi. Real sharoitda jismga izotermik ravishta issiqlik
kiritish va chiqarish qiyin. Shuning uchun ichki yonuv
dvigatellarda izobarik va izoxorik
issiqlik kiritish va
chiqarish jaroyanlari qo’llaniladi. Natijada dvigatelnig
sodda, ixcham va iqtisodiyligiga erishiladi.
Hozirda
zamonaviy ichki yonuv dvigatellarda issiqlik beradigan
sikllarning uch turi mavjud.
2.Hajm o’zgarmas bo’lganda issiqlik keltiruvchi sikl.
1876-yilda N.Otto tomonidan kashf qilingan sikl bo’lib,
o’zgarmas hajmda ya’ni V=const bo’lganda
issiqli
keltiruvchi sikl.
-siqilish darajasi, gaz boshlang’ich
hajmining
siqilish jarayoni oxiridagi hajmiga nisbati.
Real porshenli dvigatellarning ishini tekshirishda silindr
ichidagi porshen holatining o’zgarishini ko’rsatuvchi
diagrammadan foydalanadi. Bu diagramma indikator deb
ataluvchi asbob yordamida
olingani uchun indikator
diagramma deb ataladi. Quyidagi rasmda o’zgarmas
hajmda yoqilg’ining tez yonib bo’luvchi sikli ko’rsatilgan:
2
1
/
v
v
V=const bo’lganda
Issiqlik keltiruvchi
IYOD ning indikator
Diagrammasi.
0-1- Porshening chapki turish nuqtasidan o’ng tomonga xarakatida so’rish
klapani orqali yoqilg’i va havo aralashmasidan iborat bo’lgan yonuvchan
aralashma so’riladi.
1-2- Porshenning teskari yurishida so’rish
klapani berkiladi va
aralashma siqiladi.
2-3- Yonuvchi aralashmani yonishi bir lahzada, ya’ni o’zgarmas hajmda ro’y
beradi.
3-4- Indikatorli diagrammada kengayish jarayoni .
4-0- Porshenning o’ngdan chapga tomon xarakatida silindrdagi yonish
mahsulotlari chiqarish klapani orqali atmosferaga chiqarilib yuboriladi.
Bu siklda Ikki izoxora va ikki adiabatadan iborat bo’lib, boshlang’ich
parametrlari p
1
, v
1
va T
1
bo’lgan ideal gaz 1-2 adiabata bo’yicha
2-nuqtagacha adiabat siqiladi. 2-3 izoxora bo’yicha ishchi jismga q
1
issiqlik
Miqdori uzatiladi. Ishchi jism 3-nuqtadan 3-4 adiabatabo’ylab kengayadi. 4-
1 izoxora bo’yicha ishchi jism boshlang’ich holatiga qaytadan,bunda q
2
issiqlik miqdori olib ketiladi.
V=const bo’lganda issiqlik V=const bo’lganda issiqlik
Keltiruvchining sikl P-V
Keltiruvchining sikl T-S
Diagrammasi. diagrammasi