9 – Ma’ruza Issiqli elektr markazlarining strukturaviy sxemlari (iem)

---

                                          9 – Ma’ruza 

            Issiqli elektr markazlarining strukturaviy sxemlari (IEM) 

        Gaz - turbina  , bug’ – gaz elektrstansiyalarining (DTES va BGES)       

                                       strukturavviy sxemalari       

                                      

                                              Reja: 

1.  Issiqliq energiya markazida energiya berish sxemalari. 

2.  Gas-turbina  ,  bug’-gaz    elektrstantsiyalarining    strukturaviy 

sxemalari. 

 

Kalit  so‘zlar:  Issiqliq  energiya  markazi,  bosh  sxema,  struktura  sxema, 

geneartor, liniya, shina.  

 

Elektr  energiyani  uzatish  sxemasi  asbob-uskunalar  tarkibidan  (generator, 

transformatorlar soni) va turli kuchlanishdagi taqsimlash qurilmalari (TQ) o‘rtasida 

yuklamaning 

taqsimlanishiga 

bog‘liq. 

IEM  da  elektr  energiyani 

uzatishning  struktura  sxemasi  74-

rasmda 

ko‘rsatilgan. 

Odatda 

bunday  stansiyalar  6-10  kV  li 

generator 

kuchlanishidagi 

iste’molchilarga  ega  bo‘lib,  bosh 

taqsimlash 

qurilmasi 

(BTQ) 

qurishni  taqozo  etadi.  Energotizim 

bilan bog‘lanish 110, 220 kV li yuqori kuchlanish liniyalari orqali amalga oshiriladi, 

shuning uchun IEM da BTQ dan tashqari yuqori kuchlanishli taqsimlash qurilmasi 

(TQ YUK) quriladi. 

74- rasm. IEM ning elektr energiya berish struktur 

sxemasi. 

---

Agar  IEM  yaqinida  energiya  ko‘p  sarf  qiladigan  korxona    mavjud  bo‘lsa,  u 

holda ularni 35 va undan yuqori kV li liniyalar orqali ta’minlash mumkin. Bu holda 

EMT  da  o‘rta      kuchlanishli  taqsimlash  qurilmasi  (TQ  o‘K)  nazarda  tutiladi  (74-

rasm, b). 

IEMga 100, 250 MVt li kuchli generatrrlar o‘rnatilganda, ularni BTQga ulash 

maqsadga  muvofiq  bo‘lmaydi.  Bu  q.  t.  toklarining  ancha  ortishiga,  binobarin, 

BTQning hamma apparaturasining og‘irligi bilan tannarxining oshishiga olib kelgan 

bo‘lardi.  Bundan  tashqari,  ma’lumki,  kuchli  generatorlar  13,8-20  kV  li  nominal 

kuchlanishga ega bo‘lib, iste’molchilar esa BTQdan, odatda, 6-10 kV li kuchlanish 

bilan  ta’minlanadi.  Bularning  hammasi  IEMning  kuchli  generatorlarini  yuqori 

kuchlanishli  TQ  ga  generator  -  transformator  bloki  sxemasi  bo‘yicha  bevosita 

ulashni - maqsadga muvofiq qiladi (74-rasm, v).