Ichki va tashqi qurilmalar uchun ajratkichlar

 

---

v) Tashqi qurilma uchun ajratkichlar 
Ochiq taqsimlash qurilmalariga o‘rnatiladigan ajratkichlar tegishli 
izolyasiyaga ega bo‘lishi va 
o‘z 
vazifasini 
atrof-muhit 
sharoitlari noqulay bo‘lganda 
ham 
ishonchli 
bajarishlari 
shart. 
O‘z vaqtida 
kesuvchi 
tipidagi 
ajratkichlar
keng 
qo‘llanilar 
edi. 
Ularning 
kamchiligi bo‘lib pichoqni 
uzgan holatidagi gabaritining 
kattaligi hisoblanadi. Masalan, 
RON 
(3)-500/2000 
ajratkichning 
pichog‘i 
ko‘tarilganda balandligi 9,8 m 
ga etadi. Pichoqni ko‘tarishda 
sarflanadigan 
kuchni 
kamaytirish 
uchun, 
shuningdek, 
balandligi 
bo‘yicha 
gabaritlarini 
kichraytirish 
uchun 
ajratkichning pichog‘i ikki 
qismdan iborat qilib yasaladi. Ikkita yarim pichoqlari vertikal harakatlanadigan 
shunday (RNV-500) ajratkich 56-rasmda ko‘rsatilgan. Uning uzilgan holatdagi 
balandligi 8,45 m. Ajratkich ikkita erga tutashtiruvchi pichoqqa ega bo‘lib, bosh 
pichoqlar yuritmasi - elektr dvigatelli (PDN), erga tutashtiruvchi pichoqlar qo‘lda 
harakatlantiriladi.
56-rasm. Vertikal-aylanuvchi RNV-500 tipidagi tashqi qurilma 
uchun ajratgich: 1-erga tutashtiruvchi pichoqlarning yuritish 
mexanizmi; 2-rama; 3-erga tutashtiruvchi shina; 4-erga 
tutashtirish pichog‘i; 5-izolyator; 6,9,12-ekranlar (to‘siqlar); 7-
kontakt; 8-biriktiruvchi shina; 10-lamelli bosh pichoq; 11-
kurakchali bosh pichoq; 12-PDN yuritmasi.

---

Gorizontal burilma tipdagi ajratkichlar 10-750 kV kuchlanishga mo‘ljallab 
ishlab 
chiqariladi. 
Bu 
ajratkichlarning 
keng 
qo‘llanilishiga sabab, ular 
gabaritining 
ancha 
kichikligi va boshqarish 
mexanizmining 
soddaligidir. 
Bu 
ajratkichlarda bosh pichoq 
RNV 
ajratkichlarga 
o‘xshash ikki qismdan 
iborat, 
biroq 
ular 
izolyatorlar kolonkalariga 
o‘rnatilgan 
bo‘lkb, 
kolonkalar 
burilganda 
gorizontal 
tekislikda 
harakatlanadi 
(57-rasm). 
Qutblardan biri etaklovchi 
bo‘lib, unga yuritma ulangan. Boshqa ikkita qutblar (etaklanuvchi) ga tortqichlar 
orqali harakat beriladi. Ajratkichlar bir yoki ikkita erga tutashtiruvchi pichoqqa ega 
bo‘lishi mumkin. Ajratkichning kontakt qismi, pichoqlardan birining uchiga 
mahkamlangan lamellar va boshqa pichoqning oxiridagi kontakt sirtdan iborat. 
Ulanganda 
pichoq 
lamellar 
orasiga 
kiradi. 
Kontaktda bosim prujinalar orqali hosil qilinadi. 
SHunga o‘xshash konstruksiyali ajraluvchi kontakt 
(RNV-500 
ajratkichi 
uchun) 
51-rasmda 
ko‘rsatilgan. 
Gorizontal burilma ajratkichlarda pichoq 
uzilgandan so‘ng u ikki qismga «singandek» 
bo‘ladi, shuning uchun kontaktlar muzlangan 
57-rasm. Gorizontal-aylanuvchi RND 3-2-110/2000 tipidagi 
ajratkich: a-ajratkich ulangan holatda; 1-rama; 2-tayanch 
izolyator; 3-shinadagi ulovchi uchlik; 4-elastik bog‘lama; 5-
lamelli bosh pichoq; 7-erga tutashtirpuvchi pichoqlar; 8-
yuritmaga keladigan tortqi; 9-yuritma; b-110 kV li ORU ga 
o‘rnatilgan ajratkichning uzilgan holati. 
58-rasm. 
Ajratgichning 
ajrovchi kontakti: 1-elastik 
bog‘lama; 2-prujina; 3-lamel; 
4-kurakcha. 

---

hollarda yuritmaning ishi ancha osonlashadi. Kesuvchi tipdagi ajratkichlarda muz 
katlamini buzish uchun pichoqqa ilgarilama-aylanma harakat berilib, yuritma 
kinematikasi murakkablashar edi. 
Keng qo‘llanilgan RLND tipidagi gorizontal burilma ajratkichlar hozirgi 
paytda konstruksiyasi takomillashgan RND va RND (3) (ikki kolonkali erga 
tutashtiruvchi pichoqlari bo‘lgan, tashqi qurilma uchun mo‘ljallangan ajratkichlar) 
bilan almashtirilmoqda. 330-750 kV li ajratkichlarda kontaktlarni to‘sib turuvchi 
muzdan saqlovchi qoplama bor. 
Ajratkichning yuritmasi ham uzilgan, ham ulangan holatda ishonchli 
qulflanuvchi trosli elektr lebedkadan iborat. YUritma ajratkichning o‘z-o‘zidan 
ulanib qolishidan saqlovchi tormozga ega.