Ichki kasallikiar

12.3. Tebranish kasalligi
(vibratsion kasallik)
V ibratsiya
( l o t i n .
vibratio -
t e b r a n i s h , t i t r a s h m a ’n o s i n i
bildiradi) — q a ttiq jis m la r n in g m e x a n ik te b ra n ish i, silkinishi. S a n o a t 
v a t u r m u s h d a k e n g q o M la n ila d ig a n , m e x a n i z a t s i y a l a s h t i r i l g a n
p n e v m a tik va e le k tr asboblar, h a r xil m a s h in a , s ta n o k la r vibratsiyaga 
sabab b o i a d i . Ishlab c h iqarish va tu r m u s h d a vibratsiya o d a m g a t a ’sir 
qilib, b ir q a n c h a fiziologik f u n k s iy a la r n in g b u zilish ig a olib kelishi, 
t a ’siri u z o q c h o ‘ziladigan b o ‘lsa, vibratsiya kasalligiga sab a b b o l i s h i
m u m k in . Ish la b tu r g a n o d a m n i n g , a s o s a n , q o l i g a t a ’sir k o ‘rsa- 
tad ig an m ahalliy vibratsiya h a m d a b u tu n o rg a n iz m g a t a ’siri qiladigan 
(ish o ‘rni, p o l t e b r a n i b tu r a d ig a n b o l s a ) u m u m i y v ibratsiya hal 
q ilin a d i.
M a h a lliy t e b r a n is h t a ’sirid a kelib c h i q a d ig a n t e b r a n is h (vib­
ra ts io n ) kasalligida q o ‘l panjasi o g ‘riydi, s o v u q d a n q o ‘l uvushib, 
b a r m o q l a r i o q a r ib t u r a d i, bel va y u r a k s o h a s id a h a m o g ‘riq p a y d o
b o i a d i . K a sa llik d a , a s o s a n , t o m i r l a r d a q o n a y la n is h i b u z ila d i. 
A w a l ig a qaysi q o ‘l t e b r a n is h t a ’siriga k o ‘p r o q u c h r a b tu r a d ig a n
b o l s a , o ‘s h a q o 1 to m ir la r i d a q o n ay lan ish i o ‘zg aradi. K asallik 
z o ‘rayib b o rg a n sari, b u ja r a y o n ikkinchi q o 1 to m ir la rig a g in a em as, 
balki o y o q p anjasi, y u ra k , m iy a to m ir la rig a h a m o l a d i : q o l d a ,
k o ‘p i n c h a o y o q d a h a m o g ‘riq tu rib , se z u v c h a n lik o ‘zgaradi.
Q o 1 va o y o q panjalari terisining h a ro ra ti pasayadi. Kasallik uzoq 
c h o ‘zilib, o g l r l a s h i b b o rg a n sari s e z u v c h a n lik k o ‘p r o q pasayadi. 
E n d o k r i n b e z la r, ichki o r g a n la r a l m a s h i n u v j a r a y o n l a r i d a h a m
321

---

b ir q a t o r o ‘z g a rish la r kelib c h iq a d i. K a tta a m p litu d a li t e b r a n is h
m u s k u lla r, b o y la m la r , b o ‘g bin lar, s u y a k la r d a obzgarishlar p a y d o
q ilad i. B e m o r la r d a r m o n s iz lik , b o s h o g ‘rig‘i, u y q u b u z ilg a n lig id a n
nolishadi.
U m u m i y t e b r a n i s h d a e sa m iyadtigi o bz g a r is h la rg a a l o q a d o r
h o d i s a l a r p a y d o b o ‘l a d i . B o s h o g ‘rib , a y l a n a d i , k o ‘p i n c h a ,
v istib u lar sis te m a z a ra r la n a d i.
Davolash.
Ish lab c h iq a r is h b in o la ri, tr a k to rla r, q ish lo q x o ‘jaligi, 
m e l i o r a t s i y a , y o ‘l q u r i l i s h i m a s h i n a l a r i va y u k t a s h i l a d i g a n
t r a n s p o r t d a g i t e b r a n i s h l a r d a r a ja s i s a n i t a r i y a q o n u n l a r i b ila n
b elg ilan g an . G ig iy e n ik m e 'y o r belgilash b ila n b ir q a t o r d a , te b - 
r a n is h n i k e ltirib c h i q a r a d i g a n k u c h l a r n i m u v o z a n a t l a s h o rq a li 
m a s h in a la r , a s b o b - u s k u n a l a r n i n g silkinishi b a r t a r a f etilad i; elastik 
e l e m e n t l a r v a t e b r a n i s h n i s o ‘n d i r u v c h i v o s i t a l a r y o r d a m i d a
t e b r a n is h n i k a m a y tiris h c h o r a la r i к о ‘п Ы 1 ; is h lo v c h in in g te b r a n ib
tu r g a n y u z a g a ta rq a lis h in i c h e k la y d i g a n yoki b u t u n l a y b a r t a r a f
e ta d ig a n te x n o lo g ik j a r a y o n l a r jo r iy e tila d i, m e h n a t qilish va d a m
o lis h n in g m a 'l u m tartib i o ‘rn a tila d i; o d a m g a t e b r a n is h t a ’sir qilib 
tu r a d ig a n v aq tn i k a m a y tirish m a q s a d i d a ikki s m e n a d a ish lar olib 
b o rilad i.
T e b r a n i s h n i s o ‘n d ir u v c h i q o l q o p va p o y a b z a l sin g a ri i n d i ­
vidual h im o y a vositalaridan ken g foydalaniladi. Vibratsiya sh aroitida 
ish lash v a xavfsizlik te x n ik a s i q o i d a l a r ig a h a r b i r is h c h i n i n g b e -
k a m - u k o ‘st rioya qilishi — k asa llik n in g o ld in i o lis h d a e n g m u h i m
c h o r a hisoblanadi.
V i t a m i n l a r , f i z io te r a p e v tik d a v o , b a d a n t a r b i y a , k u r o r t l a r d a
d a v o la n is h b u y u rila d i. F iz io te ra p e v tik d a v o , d ia te r m iy a , U V C h ,
d i a d i n a m i k t o k bilan d a v o la n a d ila r. B u n d a n ta s h q a r i, g a lv an ik
v a n n a la r , u q a la s h , u ltra to v u s h g id r o k o r tiz o n b ila n , la z iro te ra p iy a , 
ra d o n li, u g le k is lo s e ro v o d o ro d , b r o m , yodli v a n n a la r va b alchiqli 
a p p lik a ts iy a la rd a n fo y da la nila di.