Ichki kasallikiar

1 0 .4 .2 . B azed ov k a sa llig i.
T ire o to k sik o z
X a sta lik b i r in c h i b o ‘lib, 1840-yili n e m is s h ifo k o ri B a z e d o v
t o m o n i d a n tasvirlab b erilg a n . K asallik aso sid a tiro k sin g o r m o n i n i
k o ‘p m i q d o r d a ish lab c h i q i s h o q i b a t i d a q a l q o n s i m o n b e z n in g
k a tta la sh ib ketishi h a m d a u n i giperfu n k siy a si y o ta d i. Bu kasallik
291

---

I
4 3 -ra s m .
Q a l q o n s i m o n
b e z n i n g k a t t a l a s h i b
k e ti s h i ( b u q o q ) .
b ilan 2 0 —4 0 y o sh d a g i kish ila r k a sa lla n ad i. 
A y o l l a r e r k a k l a r g a n i s b a t a n b i r n e c h a
b a r a v a r k o 'p r o q ka sa lla n a d ila r. Ic h k i s e k ­
retsiya b ezlari kasallari ic h id a e n g к о ‘р ta r -
q a lg a n kasallik h iso b lan ad i.
Etiologiyasida
asab va ruhiy ja ro h a tla r, 
m a r k a z i y n e r v s is te m a s in i s h ik a s tla n is h i 
(travmasi), ensefalit, gripp, an g in a, bezgak, 
saram as (roja), qizilcha (skarlatina), q orin 
tifi kasalliklari, jinsiy b ez la r va gipofiz bezini 
ja ro h a ti, y alliglanishi, quyosh nu rin in g u zo q
t a ’sir etib turishi katta a h a m iy a tg a ega.
K lin ika si.
N e m i s s h i f o k o r i B a z e d o v
kasallikka x o s u c h x arak terli a lo m a tla r n i 
(u c h lik —tr ia d a a l o m a t i ) belgilagan. Bular:
1. Q a l q o n s i m o n b e z n i n g k a t t a l a s h i b
ketishi ( b u q o q ) ( 4 3 - r a s m ) .
2. K o ‘zn i c h a q c h a y i b tu rish i ( 4 4 - ra s m ).
3. Y u ra k n in g te z urishi.
B u n d a n ta s h q a r i, b e m o r l a r d a seijahllik,
b e s a r a n j o m l i k , y o m o n u x la s h , d a r m o n ­
s iz lik , m e h n a t q o b i l i y a t i n i n g b u z i l i s h i ,
k o ‘p te rla sh , b a d a n n i n g qizib k e tg a n d e k
sez g isin in g p a y d o b o ‘lishi, m u s k u lla rn in g
q u w a ts iz lig i va titr a s h i, o z ib k e tish , q o ‘l 
b a r m o q l a r i r o s t l a n g a n d a t e z - t e z t i t r a b
tu rish i h a m d a b u t u n g a v d a g a yoyilishi kabi 
a l o m a t l a r k o ‘riladi. Q o r i n o g ‘rib t u r a d i, q ay t q ila d i, ich k etad i, 
o g ‘ir h o lla r d a ji g a r k a tta la s h a d i, o g ‘riqli b o ‘ladi, b a d a n s a r g ‘ayadi, 
t a n a h a r o r a ti subfebril ( 3 7 — 37,5°C ).
Y u ra k te z u ra d i (ta x ik a rd iy a ), puls te z la s h ib , m i n u ti g a 120— 
140 m a r ta g a c h a . T a x ik a rd iy a tin c h lik d a h a m y o ‘q o l m a s d a n , d o i- 
m iy boMishi b ila n ajralib tu r a d i. Y u r a k c h a p g a k e n g a y g a n , y u ra k
t o n la r i z o ‘ra y g an boMadi. A rte rial b o s im koMariladi. K o ‘p i n c h a
m io k a rd io d is tr o fiy a b o s h la n a d i, b u — y u r a k y e tis h m o v c h ilig i va 
t itr o q a r itm iy a p a y d o boMishiga olib kelishi m u m k in .
A lo m a tla r i:
1) 
G r e f e a lo m a ti - tipik h is o b la n a d i, b u n d a k o ‘z s oqqasi y u q o ­
r id a n p a stg a h a r a k a t l a n g a n d a ustki q o v o q o r q a d a q o la d i, n atija d a , 
q o v o q va r a n g d o r p a r d a o r a s id a s k le ra n in g o q yoMi k o ‘rin ib tu ra d i;