Ichki kasallikiar

7.4.3. Surunkali gastritlar
S u runkali gastrit — m e ’d a shilliq pardasi ni surunkali yalligfianishi 
b o i i b , m e ’d a m u a y y a n m o r f o l o g i k o ‘z g a r i s h l a r h a m d a s h u
o r g a n n in g s e k r e to r, m o t o r va b o s h q a funksiyalari buzilishi bilan 
x a r a k te r la n a d ig a n , k e n g ta r q a lg a n kasallikdir.
S u ru n ka li gastritlarning tasnifi
1. G a s tr it - asosiy kasallik b o ‘y ic h a
A. Etiologiyasiga qarab.
1. E k z o g e n gastrit:
a ) a l i m e n t a r ;
b) su ru n k a li in to k sik a tsiy a - alk o g o l, n ik o tin ;
218

---

d ) k a s b g a a l o q a d o r — m e t a l l ,
k o ‘m ir, silikat c h a n g i, is h q o r va kis­
lota t a ’siri.
2. E n d o g e n gastrit:
a ) y u q u m l i kasalliklar;
b ) m o d d a l a r a l m a s h i n u v i n i n g
b u z ilishi;
d ) ichki sek retsiy a b ezlari k asa l­
liklari;
e) q o n aylanish yetishmovchiligi;
0 allergik kasalliklar.
B. F u n k s io n a l belgilari b o ‘yicha:
1. K is lo ta n in g n o r m a g a n is b a ta n
o sh ish i — gip era sid li gastrit.
2. K is lo ta n in g n o r m a g a n is b a ta n
ka m a y ish i — g ipoasidli gastrit.
3. K islotaning n o r m a d a b o ‘lishi — 
n o r m a s id li gastrit.
4. K islo tan in g boMmasligi - a n a -
sidli gastrit.
II. G a s t r it b o s h q a k a sa lliklar b ila n birg alik d a boMishligi.
1. M e ’d a va o ‘n ikki b a r m o q li ic h a k yara kasalligi.
2. S u r u n k a li kolit.
3. S u r u n k a li en te rit.
4. S u ru n k a li g e pa tit.
5. S u ru n k a li xolesistit.
6. S u ru n k ali pan k reatit.
Etiologiyasi.
O v q a tla n is h m e ’y o r in in g buzilishi — o ‘ta t o ‘yib 
o v q a tla n is h , toMiq c h a y n a m a s d a n y u tish , q a ttiq , a c h c h i q , issiq 
o v q a tla r iste ’m o l qilish, c h a y n o v a p p a ra tid a g i n u q s o n la r , o v q a t ­
n ing k a m kaloriyaliligi, u n d a v itam in la r va oqsillarning yetishmasligi.
M u n t a z a m ra v is h d a spirtli i c h i m li k l a r ic h ib tu r is h , ta m a k i
c h e k is h , tib b iy d o rila rn i u z o q v aq t iste ’m o l qilish, kasbga a l o q a d o r
b a ’zi za rarli o m illa r , asa biy z o ‘riqish, s t o m a t it , laringit, faringit, 
n a f a s o l i s h o r g a n l a r i n i n g y a llig M a n is h k a s a ll i k l a r i ( b r o n x i t ,
p n e v m o n i y a , o ‘p k a n i yiringli kasalliklari, o ‘p k a sili), su ru n k a li 
gepatit, xolesistit, pan k reatit, en terokolit, oMkir gastrit, m e ’d a yarasi, 
e n d o k r i n b e z la ri kasa llik lari ( q a n d li d i a b e t , A d d i s o n kasalligi, 
I s e n k o - K u s h i n g kasalligi, b u q o q , g ip o tir e o z , m o d d a a l m a s h i n u ­
vining buzilishi), k a m q o n lik — t e m i r m o d d a sin in g y etishm ovchiligi.