Ichki kasallikiar

14.16. /?1S vitamini (pangam kislota) yetishmasligi
1951-yilda Krebz o lrik d anagidan ajratib olgan. Bu vitamin 
yong‘oq, o ‘simlik u r u g ia r id a , guruch b o ‘tqasida, achitqida (drajji), 
b uqa q onida, ot jigarida topilgan.
5 |S vitamini t o ‘qim alardagi kislorod ochligini (gipoksiya) bar-
t a r a f e tadi. J ig a r t o kq im a si regeneratsiyasini tiklaydi, diurezni 
kuchaytiradi. Q onda xolesterin miqdorini bir m e ’yorda ushlab turadi. 
Siydik haydovchi vosita sifatida ishlatiladi. Buyrak jo m larid a filtra- 
tsiyani kuchaytiradi. Y urak m uskuli trofikasini yaxshilaydi.
v i t a m i n i y u r a k n i n g m itra l p o r o k k a s a llig id a , m io k a r d
infarktida, um um iy skleroz, kardioskleroz, xafaqonlikning II bos-
351

---

qichida miya aterosklerozi, q o n aylanishi, o ‘pka, yurak yetish- 
movchiligida, surunkali alkogol, giyohvandlik, t e n va tanosil kasal­
liklarida ishlatiladi.
Ishlatilish usuli va dozasi.
Kattalarga 1 % li eritmasi 1 osh qoshiq- 
d a n kuniga 3—4 m arta (300—400 mg) 10 kun beriladi. Surunkali 
kasalliklarda va o g ‘ir bem orlarga 30—40 kun beriladi. Davo kursi 
2500—7500, bolalarga 400—2400 mg beriladi.
14.17. 
К
vitamini (filloxinon, farkoxinon, vikasol)
yetishm asligi
1935-yilda D a m o m to m o n id a n ochilgan. 1942-yili A.V. Pala­
din sintez y o ‘li bilan A^-vikasolni ajratib oldi. 
vitamini sarg‘imtir
yog‘sim o n suyuqlik, suvda erim aydigan, yog‘da eriydigan m o d d a , 
ultrabinafsha nurlarga, issiqqa chidamli. 
K2
vitamini sargrimtir kristall
kukun, suvda erimaydi. Qizdirilganda va ultabinafsha nurlarda erib 
ketadi. 
B2
vitam ini vikasol, rangsiz kristall, a c h c h iq , suvda yaxshi
eriydi, yuqori haroratga chidam siz.
/ f vitamini q o n ivishining asosiy omili. O r g a n iz m d a / f vitamini 
y e t i s h m a g a n d a tu rli o r g a n l a r ( b u r u n , m ilk , m e ’d a - i c h a k va 
boshq.)dan qon ketishi kuzatiladi. Katta yoshdagi kishida A'vitaminiga 
b o l g a n sutkalik ehtiyoj 0,2 —0,3 mg, hom ilad o rlard a 2—5 mg, 
g o ‘daklarda 0,001—0,012 mg. Filloxinon salat, k aram , ismaloq, 
qichitqi o ‘tn in g yashil qism ida b o i a d i .
Yuqorida aytib o i i l g a n v ita m in d a n tashqari, organizm u c h u n
z a ra r b o i g a n b o s h q a biologik aktiv m o d d a l a r (v ita m in s im o n
b irik m a la r) h a m bor. Bularga: b io fla v o n o id la r , xo lin , in o z it, 
lipoat, orot, pa nga m a t, p a ra a m in o b e n z o a t kislotalari va boshqa 
m o d d ala r kiradi.
Ishlatiladigan o'rni.
I c h a k k a o ‘t tu s h m a y qolishi natijasida 
boshlangan sariqlik, o ‘tkir gepatitlar, parenxim atoz va kapillar qon 
ketishi (jarrohlik operatsiyalariga tayyorlash va u la rd a n keyin 
q o ila n ila d i) , m e ’da va o ‘n ikki barm oqli ichak yarasining qonashi, 
n u r kasalligi, tro m b o p e n ik p u rp u ra , bavosir tugunlari va b u r u n d a n
hadeb q o n kelaverishi, hom iladorlikning s o ‘nggi oylari ( ch a q a - 
loqlarda b iro r joyi qonam asligi u c h u n ), balog‘atga yetish oldidan 
va preklimakterik davrda ba c h a d o n d a n uzoq vaqt q o n ketib turishi, 
o ‘pka sili, sepsis kasalliklarida, sezilarli g i p o p r o tr o m b in e m iy a
paytida, a n tikoagulantlar va Af vitamini antagonistlari: d ikum arin, 
fenilin, p e p e n ta n va boshqalar ishlatilganida q o n ketib turishi.
352

---

Ishlatilish usullari va dozalari.
K atta yoshli odam larda bir kecha- 
k u n d u z d a 0 ,0 1 5 —0,03 g .d a n ichish u c h u n , 0 ,0 1 —0,015 g .dan 
muskullar orasiga yuborish uchun buyuriladi. Katta yoshlilarga ichish 
u c h u n eng katta dozalari: bir m artalik dozasi 0,03, bir kecha- 
k u n d u z lik dozasi 0,06, m u sk u lla r orasiga yu b o rish u c h u n bir 
m artalik dozasi 0,015, bir k e c h a-k u n d u z lik dozasi 0,03 g.ni tashkil 
etadi.
Operatsiyaga tayyorgarlik k o ‘rishda b e m orga 3—4 kun ilgari 
preparatni ichib turish buyuriladi. T u g ‘adigan ayollarga kasalxonaga 
kelgan zahoti darrov kunlik doza m iq d o rid a prepa ra t tayinlanadi. 
A gar t u g ‘u r u q b o s h la n m a g a n b o ‘lsa, 12 soat o ralatib, s o ‘ngra 
24 soat oralatib yana beriladi. C h a q a lo q la r u c h u n dozasi k o ‘pi 
bilan 0,004 g.