Ichki a'zolar to'qrisida umumiy tushuncha. Xazm a'zolarining taraqqiyoti

Och ichak – intestinum jejunum va yonbosh ichak – intestinum ileum qorin bo‘shlig‘ining pastki qismini egallagan. Och ichak qorin bo‘shlig‘ining pastki qavati chap qismini ishg‘ol qilsa, yonbosh ichak
qorin bo‘shlig‘ining pastki (yonbosh suyak bo‘shlig‘i sohasi) qismida joylashgan. Och ichak (chegarasiz) bevosita yonbosh ichakka o‘tadi.

122- . Vorsinka (so‘r-g‘ich)lar sxemasi. 1–epiteliy; 2–markaziy limfatik kapillyar; 3–limfa follikulalari; 4–limfa va qon tomirlar chigali; 5–qon tomir kapillyarlar to‘ri; 6–qadahsimon hujayralar.

Ingichka ichak devori quyidagi pardalardan tuzilgan: 1) shilliq parda – tunica mucosa va uning shilliq osti qavati – tela submucosa; 2) muskul parda – tunica muscularis; 3) seroz parda – tunica serosa.
Shilliq parda ichakning eng ichkarisida joylashgan bo‘lib, shilliq osti qavati tufayli harakatchan bo‘ladi va ko‘ndalang burmalar hosil qiladi. Shilliq parda yuzasida taxminan 4 mln ga yaqin vorsinkalar (so‘rg‘ichlar) – villi intestinales mavjud. Vorsinkalar va ular ostidagi o‘raga o‘xshash chuqurchalar, kriptalar silindrik hoshiyali epiteliy bilan qoplangan bo‘lib, unda juda ko‘p mikrovorsinkalar tutadi. Ovqat moddalari shular orqali shimiladi va vorsinkalar ichidagi qon hamda limfa tomirlariga so‘riladi. Ingichka ichakning shilliq pardasida shilliq ishlovchi qadahsimon hujayralar va ichak shirasini chiqaruvchi hujayralar joylashgan. Bundan tashqari, yakka-yakka folliculi lymphatici solitarii yoki g‘uj-g‘uj – folliculi lymphatici aggregati joylashgan limfa tugunlari ham bo‘ladi. Shilliq osti qavati muskul pardani shilliq qavati bilan biriktirib turadi, u biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan. Shilliq osti qavatida qon tomir va nerv chigallari ko‘p joylashgan.
Muskul parda silliq muskul hujayralaridan tashkil topgan tolalardan tuzilgan bo‘lib, tashqi qavati uzunasiga, ichki qavati esa aylanasiga ketgan tolalardan iborat. Seroz parda qorin(peritoneum) ning bir qismi bo‘lib, ichaklarni eng ustki tomonidan o‘rab turadi. Jumladan o‘n ikki barmoq ichakning ko‘pchilik qismini faqat old tomondan o‘rasa, och va yonbosh ichaklarni chor-atrofdan o‘rab, ichak tutqichi – mesenterium ni hosil qiladi.