Ibragimov r. Z. Markaziy osiyo arxeologiyasi

Qadimgi ko'chmanchilar. Chorvachilik bilan shugullangan ko'chmanchi qabilalar Avestoda turlar, yunon tarixchilarining asarlarida skiflar va massagetlar ahamoniylar davri yozuvlarida esa ular saklar nomi bilan keltirilgan.

O'rta Osiyoning dasht va togli hududlarida yashagan saklarning yodgorliklari quyi Zarafshon, Amudaryo, Orol bo'yi, Pomir va Tyan-shan toglarida topilgan. Ular asosan mozor qorgonlardan iborat. Topilmalar bronza va temirdan ishlangan harbiy qurollar zeb-ziynat buyumlari, mehnat qurollari va sopol idishlar uchraydi.

Saklarning mozor-qorgonlaridan ot anjomlari uchraydi. Gerodotning ma'lumot-lariga ko'ra saklarning xojaligida yilqichilik asosiy o'rin tutgan.

Qadimgi Yunon va Rim tarixchilarining asarlarida saklarni uch guruhi keltirilgan. Ularning ko'pchiligini saka-tigraxauda, ya'ni o'tkir uchli kigiz qalpoq kiyib yuruvchi saklar. Ular Toshkent viloyati va Janubiy Qozogiston erlarida yashaganlar. Saka-tiay-tara-daraya, ya'ni daryo orti saklari. Ular Sirdaryoning quyi oqimi va Orol bo'yida yashaganlar. Uchunchi guruh saklar Pomir toglari va Fargona vodiysida yashab, saka-houmovarka deb atalganlar.