I. ЎҚув материаллар 1 фандан лекциялар курси

Таянч иборалар: Ишчи кучи миграцияси, ишсизлар, ишга лаёқатли шахслар, ишчи кучини экспорт-импорт қилувчи мамлакатлар, “ақлли кишилар”нинг кетиб қолиш муаммоси.
4- мавзуга қисқача хулоса:
Жаҳон ишчи кучи бозори (ЖИКБ) ўзининг ҳозирги кўринишига сўнгги эллик йил давомида шаклланди. ЖИКБ таркибига хам мигрантлар -меҳнат қобилиятли ёшдаги иқтисодий фаол одамлар, хам хорижда иш қидиришга интилаётган одамларга кўмаклашувчи миграция хизматлари ва халқаро ташкилотлари киради. Меҳнат миграциясининг асосий йўналиши ишчи кучининг ривожланаётган мамлакатлардан ривожланган мамлакатларга чиқиши саналади, хорижий ишчиларни ўзига тортувчи асосий халқаро марказлар Шимолий Америка, Ғарбий Европа, Австралия ва Исроил ҳисобланади. Булар билан меҳнаткаш-мигрантларни ўзига тортувчи янги ҳудудий «қутблар»: баъзи араб давлатлари рақобат қила бошлади.
Меҳнат миграциясининг миллий иқтисодиётларга таъсири даражаси турлича бўлиб, кўп жиҳатдан ҳукумат томонидан олиб бориладиган сиёсатга боғлиқ. Ишчи кучини экспорт қилувчи мамлакатлар асосий фойдани хориждан валюта трансферти оқимларини кенгайишидан олади, аммо бунда кўпчилик холларда юқори малакали кадрларини йўқотади. Импортёр мамлакатлар эса меҳнат иммиграциясининг миқдорий ва сифат даражасини квоталар ва чеклашлар жорий қилиш орқали тартибга солишга ҳаракат қилади, ҳозирги пайтда малакали кадрларни ва илмий-техника соҳасидаги экспертларнинг кириб келиши мақсадга мувофиқдир.
Ақлли кишиларни кетиб колиши муаммоси ХИМда кейинги йигирма-ўттиз йиллар ичида энг долзарб муаммога айланди. Муаммонинг моҳияти шундаки, ишга жойлашиш мақсадида хорижга чиқиб кетган малакали кадрларни йўқотиш экспорт қилувчи мамлакат учун маълум миқдорда иқтисодий зарар етказади.
Назорат учун саволлар:

1. 
   Жаҳон ишчи кучи бозорининг вужудга келиш сабабларини айтинг.
   
2. 
   ЖИКБ нинг моҳияти нимада?
   
3. 
   Меҳнат миграциясининг асосий йўналишлари ва марказларини
   

айтинг.

4. 
   Меҳнат миграциясининг қандай кўринишларини биласиз?