I. U. Raxmonov, K. M. Reymov, N. N. Niyozov

NAZORAT SAVOLLARI:
1. Respublikada energiya samaradorligini oshirishning asosiy 
yo ‘nalishlari nimalardan iborat?
2. Energosam aradorlikni oshirish va resurs tejash sohasida 
0 ‘zneftgazinspeksiyaning asosiy vazifa va funksiyalari 
nimalardan iborat?
3. Energiya sam aradorligini oshirishda O ‘zenergo inspek- 
siyaning asosiy vazifalari nimalardan iborat?
4. 0 ‘tgan davr mobaynida « 0 ‘znefitgazinspeksiya» tomonidan 
olib borilgan keng qam rovli tadbirlar natijasida sanoat 
tarm oqlari b o ‘yicha energiya sam aradorlik necha foizga 
oshgan?

---

2 - BOB. Y O Q IL G ‘I-E N E R G E T IK A
R ESU R SL A R I
2.1. Tiklanuvchi va tiklanmaydigan
energetika resurslari
YoqiIg‘i-energetika resurslari (YOER) 
- bu material obyekt 
bo‘Iib, unda inson tomonidan amaliy foydalanishga yaroqli energiya 
to ‘plangan.
Energetika resursi deb 
- tabiiy yoki sun’iy faollashgan har 
qanday energiya m anbaiga aytiladi. Energiya resurslari - hozirgi 
vaqtda ishlatilayotgan yoki kelajakda ishlatilishi mumkin b o ig a n
energiya tashuvchilardir.
Tabiiy resurslarni, shu ju m ladan , energetika resurslarini, 
o ‘rganishda ularning ilmiy tasnifi, y a ’ni xomashyo, obyektlar va 
tabiiy muhit hodisalar y ig ‘indisini funksional m uhim lik belgilari 
bo‘yicha ajratish kerak.
Tabiiy resurslarning tasniflaridan biri - bu tugallanish belgisi 
b o iib , unga m uvofiq energetika resurslari tugallanadigan va 
tu g a llan m ay d ig a n larg a b o ‘linadi (2 .1 -rasm ). 0 ‘z n av b atid a 
tugallanadigan energetika resurslari tiklanuvchi va tiklanmaydigan 
b o ‘lishi mumkin. Tiklanuvchi energetika resurslariga tabiat (yer, 
o ‘simliklar, hayvonlar va h.k.) tom onidan tiklanadigan resurslar 
kiradi, tiklanm aydigan energetika resurslariga — ilgari tabiatda 
to ‘plangan lekin, yangi geologik sharoitlarda hosil b o ‘lmaydigan 
resu rslar (neft, k o ‘m ir va boshqa yer osti zaxiralari) kiradi. 
Tugallanm aydigan energetika resurslariga kosm ik, iqlimiy, suv 
resurslari kiradi.
Energiya resurslarining barcha turlaridan quyosh energiyasi 
muhim aham iyatga ega. Energiya resurslarining barcha turlari
9

---

quyosh energiyasini tabiiy o ‘zgartirish natijasidir. K o ‘mir, neft, 
tabiiy gaz, torf, yonuvchi to g ‘ jinslari va 
0
‘tinlar - bu o ‘simliklar 
tomonidan olingan va o ‘zgartirilgan quyoshning nurli energiyasi 
zaxiralaridir. Surat sintezi (fotosintez) reaksiyasi jarayonida atrof- 
muhitning noorganik elementlaridan, ya’ni suv (H20 ) va karbonat 
angidrid gazi C 0 2 lardan quyosh nuri ta ’sirida o ‘simliklarda asosiy 
elementi uglerod(C) b o ig a n organik modda hosil bo ‘ladi.