I tema. Kurstın ma’qseti ha’m wazıypaları. Usı lektsiyada «Gidrometriya»

Mexanikalık lot – daryalarda agıs tezligi juda kushli jokarı bolgan yamasa terenligi 25 m den artık bolsa kollanıladı. Ol tiykarınan 3 bolimnen ibarat:
1) altakta;
2) sım yamasa jip;
3) tas yamasa juk.
altakta - lottı suuga tusirip, tartıp aladı.
Tastın auırlıgı xar turli boladı. Neva lebetkası 50 kg ga deyin, Luga 30 kg ga deyin ko’teredi. Olarda katelik ja’nede ko’birek boladı. Xakıykıy terenlikti tabıu ushın duzetiu (-) manisi menen beriledi:
h   ( )  a,
Bul jerde a – suu juzi(beti) menen lot tusiriletugın tochka arasındagı kashıklık, L-ah_fik-₂hxakıykıy_., L-sımnın uzınlıgı, <10⁰ bolsa duzetpe kiritilmeydi.
Agar a >1 bolsa, duzetpe tomendegishe anıklanadı:
1) a ga duzetpe alamız;
2) suu astı bolimine duzetpe alamız: L₁-₁  L₂, L₂-₂ hxakıykıy.

Exolotlar (ultradawıs usılı) - ultradawıs usılı menen terenliklerdi o’lsheu anık natiyje beredi ha’m olar jardeminde terenlikti tez kıska uakıt ishinde anıklap alamız.Onda kollanılatugın asbap e x o l o t dep aytıladı.Ol tiykarınnan teniz,okean ha’m ayırım ko’llerde kollanıladı.



2.5-rasm. Ugom daryosidagi suv o'lchash posti.
Daryalar sayız bolganı ushın bul asbap kollanılmaydı. Exolot benen 1 saatda 20 km ge shekem bolgan terenlikti anıklau mumkin.Bul asbap jardeminde ozen tubi sayızlanıuı xarektirlerinde anıklaymız.Suw dın ılaylıgı,duzlılıgı,temperaturası terenlikti olsheuge tasir kıladı.Anıklıktı asırıu maksetinde duzetiu kiritiledi. Ultradauıstın suda taralıu tezligi 1 sekuntta 1462 m ge ten. Bul usılda qa’telik 1 % ten aspaydı.


Sınaw sawalları

1. 
   Terenlik olsheude kollanılatugın aspablardan kaysıların bilesiz?
   
2. 
   Terenlik o’lsheu na’tiyjelerinen kanday jerlerde paydalanıladı?
   
3. 
   Terenliklerdi kashan olshegen makul?
   
4. 
   Xozirgi uakıtta terenlik kaysı usılda olshenedi?
   
5. 
   Exolot dep nege aytıladı ha’m ol kanday jerlerde kollanıladı?
   

Usı temada da’rya yamasa kanallarda o’lshengen terenlikler na’tiyjelerin qayta islew,da’rya yamasa kanallardın koldenen profilin duziw ha’m olardın morfometriyalık xarakteristikaları duzilisi ha’m de esaplau usılları jaratılgan.

Barlık terenlik o’lshew isleri arnawlı (standart tipndegi) dapterge jazıp barıladı. Bul daptershe xa’r turli bo’limlerden ibarat bolıp,olarda o’lsheu xadiyseleri bayanı,suw qa’ddin guzetiw ha’m terenliklerdi o’lshew tablitsaları berilgen boladı.

Terenlikler tablitsası to’mendegi ko’riniste boladı.

Vertikallar tartibi		DBTnan aralıq, m	Terenlik, m			İssh. terenlik h isshi, m	Vertikallar arasındag’ı			O’zen tubi biyikligi, m
Terenlik	Tezlik		I	II	Ort		h ,m	v,m	F,m^2
C.l		10,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,55	2,0	1,10		981,10
1		12,0	1,0	1,02	1,01	1,01	1,54	2,0	3,08		980,9
2	1	14,0	2,0	2,06	2,06	2,06	2.08	2,0	4.16		979,4
3	2	16,0	2,1	2,12	2,11	2,11	1.82	2,0	3,64		978,8
4	3	18,0	1,5	1,55	1,52	1,52	1.27	2,0	2,54		979,5
5		20,0	1,0	1,03	1,02	1,02	0,5	2,0	0,25		980,8
W l						0,0		2,0			981,10

Terenlikler tablitsasın qayta islegennen son’, onnan paydalanıp, da’rya o’zeninin’ ko’ldenen profilin ha’m onın tiykargı morfometriyalık elementlerin esaplaw mumkin.

Daryanın ko’ldenen kırkımı.
h , m
0,1 v₁ v₂ v₃ 120 m v4 v₅ v₆
0,2
0,3 _{1 2 3 4 5 6}
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1

Vertikal shep kırgak. 1 2 3 4 5 6 7 on’ kırg.

DBT nan 4 5 6 7 8 9 10 11

aralıq
Terenlik 0,0 0,5 0,9 1,15 1,11 0,85 0,8 0,0

qum, tas.

Usı temada da’rya yamasa kanallarda o’lshengen terenlikler na’tiyjelerin qayta islew,da’rya yamasa kanallardın koldenen profilin duziw ha’m olardın morfometriyalık xarakteristikaları duzilisi ha’m de esaplau usılları jaratılgan.

Barlık terenlik o’lshew isleri arnawlı (standart tipndegi) dapterge jazıp barıladı. Bul daptershe xa’r turli bo’limlerden ibarat bolıp,olarda o’lsheu xadiyseleri bayanı,suw qa’ddin guzetiw ha’m terenliklerdi o’lshew tablitsaları berilgen boladı.

Terenlikler tablitsası to’mendegi ko’riniste boladı.

Vertikallar tartibi		DBTnan aralıq, m	Terenlik, m			İssh. terenlik h isshi, m	Vertikallar arasındag’ı			O’zen tubi biyikligi, m
Terenlik	Tezlik		I	II	Ort		h ,m	v,m	F,m^2
C.l		10,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,55	2,0	1,10		981,10
1		12,0	1,0	1,02	1,01	1,01	1,54	2,0	3,08		980,9
2	1	14,0	2,0	2,06	2,06	2,06	2.08	2,0	4.16		979,4
3	2	16,0	2,1	2,12	2,11	2,11	1.82	2,0	3,64		978,8
4	3	18,0	1,5	1,55	1,52	1,52	1.27	2,0	2,54		979,5
5		20,0	1,0	1,03	1,02	1,02	0,5	2,0	0,25		980,8
W l						0,0		2,0			981,10

Terenlikler tablitsasın qayta islegennen son’, onnan paydalanıp, da’rya o’zeninin’ ko’ldenen profilin ha’m onın tiykargı morfometriyalık elementlerin esaplaw mumkin.

Daryanın ko’ldenen kırkımı.
h , m
0,1 v₁ v₂ v₃ 120 m v4 v₅ v₆
0,2
0,3 _{1 2 3 4 5 6}
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1

Vertikal shep kırgak. 1 2 3 4 5 6 7 on’ kırg.

DBT nan 4 5 6 7 8 9 10 11

aralıq
Terenlik 0,0 0,5 0,9 1,15 1,11 0,85 0,8 0,0

qum, tas.

Usı temada da’rya yamasa kanallarda o’lshengen terenlikler na’tiyjelerin qayta islew,da’rya yamasa kanallardın koldenen profilin duziw ha’m olardın morfometriyalık xarakteristikaları duzilisi ha’m de esaplau usılları jaratılgan.

Barlık terenlik o’lshew isleri arnawlı (standart tipndegi) dapterge jazıp barıladı. Bul daptershe xa’r turli bo’limlerden ibarat bolıp,olarda o’lsheu xadiyseleri bayanı,suw qa’ddin guzetiw ha’m terenliklerdi o’lshew tablitsaları berilgen boladı.

Terenlikler tablitsası to’mendegi ko’riniste boladı.

Vertikallar tartibi		DBTnan aralıq, m	Terenlik, m			İssh. terenlik h isshi, m	Vertikallar arasındag’ı			O’zen tubi biyikligi, m
Terenlik	Tezlik		I	II	Ort		h ,m	v,m	F,m^2
C.l		10,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,55	2,0	1,10		981,10
1		12,0	1,0	1,02	1,01	1,01	1,54	2,0	3,08		980,9
2	1	14,0	2,0	2,06	2,06	2,06	2.08	2,0	4.16		979,4
3	2	16,0	2,1	2,12	2,11	2,11	1.82	2,0	3,64		978,8
4	3	18,0	1,5	1,55	1,52	1,52	1.27	2,0	2,54		979,5
5		20,0	1,0	1,03	1,02	1,02	0,5	2,0	0,25		980,8
W l						0,0		2,0			981,10

Terenlikler tablitsasın qayta islegennen son’, onnan paydalanıp, da’rya o’zeninin’ ko’ldenen profilin ha’m onın tiykargı morfometriyalık elementlerin esaplaw mumkin.

Daryanın ko’ldenen kırkımı.
h , m
0,1 v₁ v₂ v₃ 120 m v4 v₅ v₆
0,2
0,3 _{1 2 3 4 5 6}
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1

Vertikal shep kırgak. 1 2 3 4 5 6 7 on’ kırg.

DBT nan 4 5 6 7 8 9 10 11

aralıq
Terenlik 0,0 0,5 0,9 1,15 1,11 0,85 0,8 0,0

qum, tas.

Usı temada da’rya yamasa kanallarda o’lshengen terenlikler na’tiyjelerin qayta islew,da’rya yamasa kanallardın koldenen profilin duziw ha’m olardın morfometriyalık xarakteristikaları duzilisi ha’m de esaplau usılları jaratılgan.

Barlık terenlik o’lshew isleri arnawlı (standart tipndegi) dapterge jazıp barıladı. Bul daptershe xa’r turli bo’limlerden ibarat bolıp,olarda o’lsheu xadiyseleri bayanı,suw qa’ddin guzetiw ha’m terenliklerdi o’lshew tablitsaları berilgen boladı.

Terenlikler tablitsası to’mendegi ko’riniste boladı.

Vertikallar tartibi		DBTnan aralıq, m	Terenlik, m			İssh. terenlik h isshi, m	Vertikallar arasındag’ı			O’zen tubi biyikligi, m
Terenlik	Tezlik		I	II	Ort		h ,m	v,m	F,m^2
C.l		10,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,55	2,0	1,10		981,10
1		12,0	1,0	1,02	1,01	1,01	1,54	2,0	3,08		980,9
2	1	14,0	2,0	2,06	2,06	2,06	2.08	2,0	4.16		979,4
3	2	16,0	2,1	2,12	2,11	2,11	1.82	2,0	3,64		978,8
4	3	18,0	1,5	1,55	1,52	1,52	1.27	2,0	2,54		979,5
5		20,0	1,0	1,03	1,02	1,02	0,5	2,0	0,25		980,8
W l						0,0		2,0			981,10

Terenlikler tablitsasın qayta islegennen son’, onnan paydalanıp, da’rya o’zeninin’ ko’ldenen profilin ha’m onın tiykargı morfometriyalık elementlerin esaplaw mumkin.

Daryanın ko’ldenen kırkımı.
h , m
0,1 v₁ v₂ v₃ 120 m v4 v₅ v₆
0,2
0,3 _{1 2 3 4 5 6}
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1

Vertikal shep kırgak. 1 2 3 4 5 6 7 on’ kırg.

DBT nan 4 5 6 7 8 9 10 11

aralıq
Terenlik 0,0 0,5 0,9 1,15 1,11 0,85 0,8 0,0

qum, tas.