I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 7-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

Dars quyidagi reja asosida tashkil etiladi:

1. 
   Atomning absolyut massasi.
   
2. 
   Massaning atom birligi.
   
3. 
   Atomning nisbiy massasi
   

Olamdagi barcha ko‘zga ko‘rinadigan va ko‘rinmaydigan mavjudotlarning albatta o‘z o‘lchamlari bo‘lishini tushuntirilgandan so‘ng, atomlarning o‘lchamlari haqida tushuncha beriladi.

Atomlarning absolyut massasi — juda kichik kattalikdir. Masalan, vodorod atomining absolyut massasi 0,00000000000000000000000000167 kg yoki 1,6710^-27kg. Uglerod atomi absolyut massasi 19,93.10^-27kg. Hisoblashlar olib borishda ushbu absolyut massa kattaligidan foydalanish o‘ziga hos qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun, kimyoda nisbiy fizik kattalik — elementning nisbiy atom massasi A_r ishlatiladi.

• 
  Nisbiy atom massa — element atomi massasini C¹² uglerod-12 atomi massasining 112 (o‘n ikkidan bir) qismidan necha marta og‘irligini ko‘rsatuvchi kattalikdir.
  

Uglerod-12 ning 112 og‘irlik qismi 1,6610^-27 kg ga teng bo‘lib, massa atom birligi (m.a.b.) deb ataladi.

• 
  1 m.a.b.=1,6610^-27 kg
  

Masalan, kislorod atomi massasi 26,6010^-27kg, uning nisbiy atom massasi ga teng. Demak, kislorod atomi uglerod-12 atomining 112 qismidan 16 marta og‘ir.

• 
  Nisbiy atom massa — elementning miqdoriy ko‘rsatkichidir.
  

Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §5 ni o‘qish.
   
2. 
   Тayanch iboralarni izohlash.
   
3. 
   Savol va topshiriqlarni bajarish.
   
4. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.