I psixolog olimlar tomonidan ijtimoiy psixologik moslashuvini o'rganish I

ljtimoiylashuv so'ziga berilgan ta'riflardan eng keng tarqalgani (lot. Socialis - ijtimoiy, jamoaviy) individning jamiyatga kirib borib, undagi hayot uchun zarur bo'ladigan malaka, rollar, me'yorlar va qadriyatlarni o'zlashtirishidir. Ijtimoiylashuv jarayonida insonlarda jamiyatdagi muloqotning ishtirokchisi bo'lishi uchun kerak bo'ladigan ijtimoiy sifatlar, bilimlar, ko'nikmalar shakllanib boradi. Hozirgi zamon psixologiyasida ijtimoiylashuv terminining yana ikkita sinonimi keng qo'llaniladi: ya'ni bular «shaxs shakllanishi» va «tarbiya» jarayonidir. Ijtimoiylashuv «individning jamiyatga kirib borishi», ijtimoiy ta'sirlarni o'zlashtirish» hamda «ijtimoiy aloqa jarayonida ulardan foydalanish» kabi tushunchalar orqali ham ifodalanadi.
Ijtimoiylashuv - bu bizningjamiyatga qotshilib yashashimiz va shu
jamiyatda mavjud bo’lgan ijtimoiy tajribalarni o’zlashtirishimizdan iborat bo’lgan jarayondir. Bu jarayon uch bosqichdan iborat holda kechadi:
Ijtimoiylashuv jarayonining birinchi tomoni – ijtimoiy malakalarni o'zlashtirish - bu jamiyatni insonga ta'sir etuvchi tavsifi, ikkinchi tomoni esa - inson faolligi - insonning jamiyatga o'zining faoliyati orqali ta'sir etishidir. Bunda inson faolligi pozitsiyasi - ijtimoiy aloqalarga har qanday ta'sir ma'lum bir qaror qabul qilish va keyinchalik shu qarorni bajarish uchun ma'lum bir faoliyat strategiyasini ishlab chiqish orqali tushuntiriladi. Ijtimoiylashuv jarayoni shu keltirilgan tushuntirishlar orqali shaxs shakllanish jarayoniga qarshi chiqmaydi, lekin, bu muammoga turli tomondan yondashishni talab qiladi.
G.M.Andreyevaning fikriga ko'ra, «Yosh psixologiyasi uchun bu muammo
«shaxs» mavzusiga taalluqIi bo'lsa, ijtimoiy psixologiya uchun «shaxsning jamiyatga ta'siri» tomondan qiziqroq hisoblanadi». Shu o'rinda ijtimoiylashuv jarayoniga ta'sir etuvchi omillarni ko'rsatib o'tishni lozim topdik.
Bular: Biologik kontekst va Madaniy kontekst.
Biologik kontekst. Insonlarga ko'zni yumib-ochish, ushlash, so'rish kabi genetik reflekslar xos bo'lsa-da, ularning genida o'zini tutishning qiyin modellari programmalashtirilmagan bo'ladi. Ular kiyinish, ovqatlanish, uy-joy qilish kabi ko'nikmalarni o'rganishlari, yashash uchun kerakli ko'nikma, malakalarni sekinastalik bilan o'zlashtirishlari kerak bo'ladi. Hayotining dastlabki yilida bola butkul kattalarning diqqat-e'tibori ostida bo'ladi va asta-sekin boshqa jonzotlarga xos bo'lmagan, ular o'zlashtira olishi qiyin bo'ladigan ko'nikmalarni o'zlashtirib olishadi (masalan,gapirish).