И. П. Котенок Проектирование цепных передач: Справочник

Keywords:
Strain, running systems, tractor, flotation ability, smoothness of a stroke, reliability, 
pneumatic buses, the contact area, process, resource, the sizes.
Илмий-тадқиқот институт (НАТИ) даги тадқиқотлар шуни кўрсатдики ғилдирак 
пневматик изининг тортиш хусусиятлари шинанинг тупроқ билан тўқнашиш юзаси 
катталиги билан муайян алоқада бўлади. 
Пневматик ғилдиракларнинг тортиш хусусиятларига ғилдираклар думалаб ўтган 
тупроқ билан шинанинг тўқнашиш реал сиртининг катталиги ва маълум даражада шакли ҳам 
таъсир қилади. Шинанинг ҳар бир катталигига тўқнашув юзасининг маълум катталига мос 
келади ва бу катталикка эса мазкур тупроқда тўқнашув коэффициенти мос келади. 
Ф.Г. Ульянов тўқнашув юзаси қуйидаги формула билан аниқланади деб ҳисоблайди: 
F=
,
2
2
rD
U
rD
h



Бу ерда: h = U – шинанинг радиал деформацияси; D-ташқи диаметри; r – шина 
кўндаланг кесимининг ташқи радиуси. 
Бу усулларнинг барчаси тўқнашув юзасини аниқлашни осонлаштиради ва ғилдирак 
илгакларининг таъсирини батафсил тавсифламайди, шунингдек тўқнашувларнинг таянч ва 
тўҳтатиш тўқнашувлари юзаларини ажратиш имкониятини бермайди ва уларнинг h` ва U` 
қийматларига боғлиқлигини акс эттмайди. 
Тўқнашув юзасининг катталигини аниқлашда тупроқ билан тўқнашув юзасини 
алоҳида аниқлаш лозим. Бунинг учун ғилдирак илгакларининг юзаларини ва улар орасидаги 
майдон юзаларини алоҳида аниқлаш керак. Тўқнашув майдонидаги ғилдирак илгакларининг 
миқдорини аниқлаш учун тўқнашув майдони эгри чизиғи зонасининг узунлигини (айлана 
узунлиги бўйича) билиш кифоя. 
Бу юқорида айтиб ўтилганлардан келиб чиқадики, деформация бўлаѐтган 
ғилдиракнинг деформацияланаѐтган сирт устидан айланиши оқибатида берилган D
n
диаметр

---