I. Mavzu: Uchburchak va uning turlari Darsning maqsadi

Uchburchak  turlari.

Uchburchakda  uchta  burchak  bor. Uchburchak  burchaklari gradus o‘lchovlarining  yig’indisi  180^o ga teng.

o

Uchburchak  burchaklariga  ko‘ra  uch  xil  bo‘ladi:

1. 
   o’tkir  burchakli  uchburchak,
   
2. 
   o‘tmas burchakli uchburchak,
   
3. 
   to‘g‘ri burchakli uchburchak.
   

 

Uchburchakning burchaklari	Uchburchakning atalishi	Ko‘rinishi (rasmi)
Hamma burchaklari o‘tkir burchak	O‘tkir burchakli uchburchak
Burchaklaridan biri to‘g‘ri burchak	To‘g‘ri burchakli uchburchak
Burchaklaridan biri o‘tmas burchak	O‘tmas burchakli uchburchak

 

Uchburchak tomonlariga ko‘ra uch xil bo‘ladi:

1. 
   teng  tomonli (muntazam) uchburchak,
   
2. 
   teng yonli  uchburchak,
   
3. 
   turli tomonli  uchburchak.
   

 

Uchburchakning tomonlari	Uchburchakning atalishi	Ko‘rinishi (rasmi)
Uchala tomoni o‘zaro teng: AB=BC=AC	Teng tomonli (muntazam) uchburchak
Ikkita tomoni o‘zaro teng: AB=BC	Teng yonli uchburchak
Uchala tomonining uzunliklari har xil: AB≠BC≠AC	Turli tomonli uchburchak

 

ABC teng yonli,  ya’ni AB=BC bo‘lsa, odatda, AC tomoni uchburchakning  asosi  deyiladi, Ab va BC tomonlari yon tomonlari deyiladi.

3. 
   Uchburchakning     perimetri
   

Ta’rif. Uchburchakning perimetri deb uning uchala tomoni uzunliklari  yig‘indisiga aytiladi. ABC uchburchak perimetri  P=AB+BC+AC ga tengdir.

VI.Darsni mustahkamlash

a )  Amaliy  ish

Yangi  mavzu  bayonidan  so‘ng, metaldan yasalgan uchburchak modellari o‘quvchilarga beriladi va ular  shu  uchburchakning  perimetrini chizg‘ich yordamida tezlik bilan hisoblab berishlari  kerak.

b) Aqliy  hujum

1. 
   Geometriya so‘zining ma’nosini ayting?
   
2. 
   Planimetriya qanday bo‘lim?
   
3. 
   Bir burchagi to‘g‘ri burchak bo‘lgan uchburchakning  nomini  ayting?
   
4. 
   Kesma deb qanday shaklga aytiladi?
   
5. 
   Maqolni davom  ettiring:   Yetti o‘lchab,  …….
   
6. 
   Nur deb qanday shaklga aytiladi?
   
7. 
   5 km necha mm ga teng?
   
8. 
   Bitta burchagi  o‘tmas  bo‘lgan uchburchakning  nomini  ayting?
   
9. 
   Qo‘shni burchaklar yig‘indisi necha gradusga teng?
   
10. 
    Vertikal burchaklar yig‘indisi 120⁰, o‘zlari necha gradusdan?
    
11. 
    v) Masalalar yechish
    

1)  Teng  tomonli  ucburchakning  perimetri  24,6 sm bo‘lsa, uning  tomonini toping?

A) 4,2 sm  B)   12,2 sm   C)  1,4 sm

2) Teng  yonli ucburchakning  asosidagi burchagi  66^o bo’lsa  qolgan  burchaklarini toping?

A) 144^o , 66^o    B) 66^o  , 66^o    C) 48^o ,66^o

3) Teng  yonli ucburchakning  asosi 32 sm, yon  tomoni  asosidan 3 sm  qisqa .

Shu  uchburchakning  perimetrini  toping?

A) 90 sm      B)  93 sm       C)  102 sm

2) Krossvordlar   tarqatiladi   (bir  xil)

 

1

P

2

T

e

ng

y

o

n

l

i

r

i

3

T

e

ng

t

o

m

o

n

l

i

e

4

o‘

t

k

i

r

r

 

Bo‘yiga:

1) Tomonlar uzunliklarining yig‘indisi;

Eniga :

2) Ikki  tomoni  teng  bo‘lgan  uchburchak, ………  uchburchak deyiladi;

3) Uchala tomoni o‘zaro teng  bo‘lgan  uchburchak ……….. uchburchak deyiladi.

4) 0⁰ dan katta lekin 90⁰  dan kichik bo‘lgan burchak ….. burchak deyiladi

1. 
   g) Tarqatmalar
   

Har bir guruh bittadan masala olib, tezlik bilan  yechishlari kerak

1-masala. Uchburchakning bir burchagi 40⁰ ga teng, ikkinchi burchagi esa undan 1,5 marta katta. Shu uchburchakning uchinchi burchagini toping.(80⁰⁾

2-masala. Teng yonli uchburchakning yon tomoni  8,2 dm ga , asosi uzunligi esa 60 sm ga teng. Shu uchburchakning perimetrini toping. (22,4 dm)

3- masala. Uchburchakning bir burchagi 70⁰, ikkinchi burchagi undan 10⁰ ortiq. Shu uchburchakning uchinchi burchagi necha gradusga teng. (30⁰)

Shundan  so‘ng  o‘quvchilarga quyidagi  topshiriq  beriladi:

Muammoli topshiriq: Uzunliklari  1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9  ga teng bo’lgan kesmalar

berilgan.Shu kesmalar yordamida qaysi guruh ko’p uchburchak yasay oladi?

3. 
   Xulosa
   

VII. Uyga  vazifa. 5,7,9-masalalar