I мавзу: Иқтисодий ўсиш курсининг мазмуни вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

4.1.2-расм. Бир ишчига тўғри келадиганишлаб чиқариш ва талаб 
)
(
i
c

 
Капитал амортизацияси ҳажмини аниқлаш учун хар йили унинг 
аниқланган маълум бир қисми 
d
чиқиб кетади деб ҳисоблаймиз. Бу кўрсаткич 
амортизация меъѐри
деилади Масалан, агар капитал ўн йил эксплуатация 
қилинса унда чиқиб кетиш меъѐри йилига 10% (d =0.1) ни ташкил этади. 
Шундай қилиб, ҳар йили чиқиб кетадиган капитал миқдори (
dk
) ни ташкил 
этади. Капиталнинг ҳар йили чиқиб кетадиган қисми капитал заҳиралари билан 
пропорционал. Шундай қилиб, инвестицияларда чиқиб кетишнинг ва капитал 
заҳираларига таъсирини қуйидаги формула билан ифодалаш мумкин. 
dk
i
k



(4.1.6) 
бу ерда
k

- бир ишчига тўғри келадиган, капитал заҳираларининг ўзгариши. 
Инвестициялар ва жамғармалар тенглигидан фойдаланиб. қуйидагига эга 
бўламиз. 
i 
c 
y 
f(k) 
k 
0 
y 
sf(k) 

---

82 
dk
k
sf
k



)
(
(4.1.7) 
У капитал заҳираси (
k
) инвестициялар чиқиб кетиш ҳажми билан тенглашганга 
қадар (
)
)
(
(
dk
k
sf

) ўз ишни 
)
0
(


k
кўрсатади. Бу ҳолатни Е нуқта ифодалаб 
унга меҳнатнинг капитал билан қуролланганликнинг барқарор даражаси 
k
*
мувофиқ келади.
 4.1.3.-расм. Капитлни чиқиб кетиш графиги. 
k
*
га эришганда иқтисодиѐт узоқ муддатли мувозанат ҳолатида бўлади. 
Капиталнинг бошланғич ҳажмига боғлиқ бўлмаган равишда, у кейинчалик 
барқарор ҳолатга эга бўлади. Агар капитал заҳиралари барқарорлик даражаси 
(
k
1
) дан паст бўлса инвестициялар чиқиб кетишдан ортиқ бўлади, капитал билан 
қуролланганлик ошади ва ўсиб боради.- (
k
*
) даражасига етмагунча. Агар 
капитал заҳиралари (
k
2
) нуқтага мос келса, унда инвестициялар эскиришдан 
кам бўлади. Демакки капитал заҳиралари қисқариб (
k
*
) даражасига яқинлашиб 
боради.