I мавзу: Иқтисодий ўсиш курсининг мазмуни вазифалари ва унга таъсир этувчи омиллар

4.1.1 – расм. Капиталга чекланган мойиллик ва капитал билан 
қулорлланиш. 
Ялпи 
ишлаб 
чиқариш 
Капитал 
улуши 
Меҳнат 
улуши 
1 
0 
f(k) 
h 
M 
MPK 

---

80 
Р. Солоу моделидаги ялпи талаб инвестицион ва истеъмол талаби билан 
аниқланади. бир ишчи ҳисобига ишлаб чиқариш тенгламаси қуйидагича 
кўринишга эга бўлади: 
i
c
Y


(4.1.4) 
Бу ерда 
с
ва 
ί
– бир ишчи ҳисобига истеъмол ва инвестициялар. 
Даромад жамғармага шаклланган мойиллик туфайли истеъмол ва 
жамғармага фойдаланганлиги сабабли истеъмол функциясини қуйидагича 
ифодалаш мумкин: 
y
s
с
)
1
(


бу ерда 
s
– жамғарма меъѐри. 
Унда 
i
y
s
i
c
y





)
1
(
, 
бунда эса 
sy
i

эканлиги келиб чиқади. 
Бошқача айтганда, мувозанат шароитида инвестициялар жамғармалар ва 
пропорционал даромадга тенг бўлади. 
Шундай қилиб, Р. Солоу моделини ташкил этувчи – ишлаб чиқариш 
функцияси ва талаб функциясига эга бўлдик. Натижада талаб ва таклифнинг 
тенглик шарти қуйидагича бўлиши мумкин: 
i
c
k
f


)
(
ѐки
s
i
k
f
/
)
(

(4.1.5) 
Ишлаб чиқариш функцияси товарлар бозоридаги таклифни аниқлайди, 
капиталнинг жамғарилиши эса- ишлаб чиқариш маҳсулотига бўлган талабни.
Энди, капиталнинг жамғарилиши қандай қилиб иқтисодий ўсишни 
таъминланишини кўриб чиқамиз. Капиталнинг ҳажми инвестициялар ва чиқиб 
кетиш таъсирида ўзгаради: Инвестициялар капитал заҳирасини оширади, 
чиқиб кетиш эса камайтиради. 
Бир ишчи ҳисобига инвестициялар бир ишчига туғри келадиган 
даромаднинг бир қисми ҳисобланади(
)
(
sy
i

) Шундай қилиб, (
y
) ни ишлаб 
чиқариш 
функцияси 
ифодаси 
билан 
ўзгартирсак, 
инвестициялар 
тенгламасининг капитал билан қуролланганлик функциясига эга бўламиз: 
)
(
k
sf
i


---

81 
Тенгламадан келиб чиқадики капитал билан қуролланганлик даражаси (
k
) 
қанча юқори бўлса ишлаб чиқариш даражаси 
)
(
k
f
) ҳам шунчалик юқори 
бўлади, инвестициялар 
i
ҳам кўп бўлади. Бу капиталнинг мавжуд заҳиралари (
k
) 
билан янги капитал жамғарилиши 
ί
ўртасида боғлиқлик мавжудлигидан 
далолат беради. Унда кўрсатилганидек жамғармалар меъѐри (
s
) ишлаб 
чиқарилган маҳсулотнинг истемоли (
с
) ва инвестицияларга 
(i
) бўлинишини 
аниқлайди. Ихтиѐрий капитал билан қуролланганлик даражаси (
k
) учун ишлаб 
чиқариш ҳажмини
)
(
k
f
инвестициялр ҳажмини 
)
(
k
sf
, истеъмол эса мос 
равишда 
)
(
)
(
k
sf
k
f

ни, ташкил этади.