I mavzu. «Ilmiy tadqiqot metodologiyasi» fanining maqsadi va vazifalari

Yana bir marta qaytaramiz!
1. Qadim zamon va o„rta asr nazariy bilish sohasida oddiy kuzatishlardan olingan 
faktlarni umumlashtirish orqali tushunchalarni hosil qilish, deduktiv fikrlash ustuvor bilish usuli 
bo„lgan. 
2. F.Bekon, G.Galiley va ularning izdoshlari ilmiy tadqiqotni bevosita tajribaga 
qaratdilar, eksperimentni samarali bilish usuli ekanligini asoslab berdilar. 
3. Eksperimental vosita va asboblardan foydalanish tadqiqotchilarga bevosita kuzatib 
bo„lmaydigan ob‟ektlar olamiga kirish imkoniyatini beradi. 
4. Eksperimentni o„tkazishni bir qator hislatlari mavjud: 1) ob‟ektni sun‟iy sharoitga 
qo„yish; 2) ob‟ektga turli xil ta‟sir ko„rsatish orqali uning xossalarini sof holda yuzaga chiqarish, 
ularni kuzatish; 3) ob‟ektni ekstremal (eng yuqori va eng past daraja) holatga quyib o„rganish; 4) 
eksperimentni belgilangan va qaytariladigan sharoitda ko„p marta takrorlash va natijalarni 
tekshirish va hokazo. 
5. Ilmiy bilish va tadqiqot shakllari, hamda, izlanish ob‟ektlarini xilma-xilligi 
eksperimentni ko„p turlarga bo„linishni taqoza etadi. 
6. Fanda empirik va nazariy tadqiqot shakllari va usullarini takomillashib borishi, 
maxsus eksperimental izlanish sohasini vujudga kelishi tadqiqotchilarni 2 ta katta, nisbatan 
mustaqil guruhga – nazariyotchilar va eksperimentatorlarga bo„linishiga olib keldi. 
7. Eksperimentni samarali bo„lishi puxta ishlab chiqilgan reja, ta‟minot, shart-sharoit, 
tajriba metodikasi va monitoring tizimini mavjudligiga bog„liq. 
8. Eksperiment o„tkazilgandan keyin, uning natijalari o„qish va o„rganish uchun qulay 
bo„lgan yozuv va sxema shakllariga – tavsif, jadval, grafik, formulalar ko„rinishiga keltiriladi. 
9. Eksperimentdan olingan natijalar tekshiriladi, oldingi eksperimental natijalar bilan 
qiyoslanadi. Ko„p tarkibli, strukturasi murakkab eksperimentda paydo bo„ladigan xatolar 
koeffitsiyenti aniqlanadi, ularni to„g„rilash tasodif xatolar nazariyasi va uning tarkibiy qismi 
bo„lgan matematik hisoblash metodikasi yordamida amalga oshiriladi. 
10. Olingan ma‟lumotlar qayta ishlash va taxlil qilingandan keyin ma‟lum bo„lmagan 
xodisa yoki fakt ochiladi, fanda kashfiyot qilinadi.