I mavzu: Axborot haqida tushuncha

3 ilova
T-sxema
Moy kompyuter ilovasi bilan Moyu dokumenty ilovalarining o’xshashlik va frqlari

O’xshashlik	farqlari
Xulosa :

4 ilova
“Blits-so’rov”

T/r	Savollar	Javoblar
1	1. Mening komp’yuterim ilovasi yordamida qanday vazifalarni bajaradi?.
2	2. Ilova oynasining asosiy ob’ektlarini aytib bering.
3	3. Fayl va jildlarni tashkil etish qanday amalgam oshiriladi?
4	4. Oyna ichidagi ob’ektlarning tasvirlanish turlarini qanday o’zgartirish mumkin? .
5	1. Mening komp’yuterim ilovasi yordamida qanday vazifalarni bajaradi?.
6	2. Ilova oynasining asosiy ob’ektlarini aytib bering.

5 ilova

“FSMU” texnologiyasi yordamida “ Savatcha ilovasidagi fayllarni qayta tiklash mumkinmi?

Savol	“ Savatcha ilovasidagi fayllarni qayta tiklash mumkinmi?
F- fikringizni bayon qiling;
S- fikringizni bayoniga sabab ko’rsating;
M- korsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring;
U- fikringizni umumlashtiring;

7-mavzu .
Fayllar va ktaloglar bilan ishlash mavzusi bo’yicha amaliy mashg’ulot darsini olib boorish texnologiyasi

O’quvchilar soni	10-15 o’quvchi
Vaqti:	2 soat
Dars shakli	Nazariy bilimlarni mustahkamlash va amaliy ko’nikmalarni shakllantirish amaliy mashg’uloti
Mashg’ulot rejasi	1.Fayl haqida tushuncha . 2.Axborot o’lchov birliklari. 3.Faylni kengaytmasi. 4.Kataloglar bilan ishlash
Dars maqsadi: O’quvchilarda shaxsiy kompyuterlar qurilmalaridan foydalanib, shaxsiy kompyuterlar tasnifi va tarkibi mavzusi bo’yicha ko’nikma va malakalarini shakllantirish
Pedagog vazifalari :	O’quv natijalari:
Fayl haqida tushuncha berish;	Fayl haqida tushuncha oladi;
Axborot o’lchov birliklari haqida ma’lumot berish;	Axborot o’lchov birliklari haqida ma’lumot oladi;
Fayllar yaratishni o’rgatish;	Fayllar yaratishni o’rganadi;
Katalog hosil qilishni o’rgatish;	Katalog hosil qilishni o’rganadi;
Fayllarni va kataloglani o’chirishni o’rgatish;	Fayllarni va kataloglani o’chirishni o’rganadi;
O’qitishning usul, texnikasi	Ma’ruza, suxbat, T-sxema, “Blits-so’rov” metodlari, fikr almashish FSMU ni to’ldirish, muhokama qilish
Ta’limni tashkil etish shakli:	Ommaviy va ijodiy guruhlarda ishlash:
Didaktik vositalar:	Ma’ruza matni, tarqatma topshiriqlar , kompyuterlar
O’qitish shart –sharoitlari:	Texnik vositalarni qo’llashga mo’ljallangan auditoriya.
Monitoring va baholash:	O’zini –o’zi nazorat qilish, refleksiya

Fayllar va kataloglar bilan ishlash mavzusi bo’yicha amaliy mashg’ulot darsiga texnologik karta

Faoliyat bosqichlari	Faoliyatning mazmuni
	O’qituvchi	O’quvchi
1-bosqich O’quv mashg’ulotlariga kirish va da’vat bosqichi {10 min}	1.1 Mashg’ulotning mavzusini e’lon qiladi, o’quv mashg’ulotining maqsad va vazifalarini tushuntiradi. Reja savollarini yozdiradi. {1 ilova}	Yozadilar , tinglaydilar
2-bosqich Asosiy bo’lim { 70 min}	2.1 mavzu rejasi bo’yicha slaydlar asosida ma’lumot beriladi;	Tinglaydilar yozadilar
	2.2. Guruhdagi ishlar taqdimotni tashkil etadi. Yagona T-sxema fikrlarni birlashtiradi.	T-sxemani tuzadilar
	2.3 Blits-so’rovi orqali darsda yoritilgan savollar bo’yicha bilimlarni mustahkamlaydi; {4 ilova}	Javob beradilar
3-bosqich Yakunlovchi {10 min}	3.1. Ma’ruzaning har bir savoliga umumiy yakuniy xulosa beriladi.	Eshitiladi
	3.2. FSMU texnologiyasi yordamida jadval to’ldiriladi.	Jadval to’ldiradilar va baxolanadi

1 ilova
2 ilova




Tayanch iboralar:
Ma'lumotlar. Ma'lumotlarni tashkil etish, saqlash. Axborot o'lchov birliklari. Xotira. Bit, bayt, Kbayt, Mbayt, Gbayt. Yacheykalar. Fayllar. Kataloglar.
Kompyuter xotirasi — bu, maxsus elektron yacheykalar to'plami bo'lib, ularning har biri nol va birlar kombinatsiyasidan iborat bir bit axborotni saqlay oladi. Yacheykalar 0,1,2„„3200,32001 va x.k. tartib raqamlari bilan nomerlanadi. Yacheykaning nomeri shu yacheykaga yozib qo'yiladi va baytning adresi deyiladi. Sho'nga e'tibor beringki, yacheyka (bayt) adresi va yacheykaga joylashgan axborot (bayt kiymati) bir hil narsa emas. Yacheyka adresi (nomeri) o'zgarmaydi, undagi axborot esa 0 dan 255 gacha o'zgarishi mumkin.
Operativ xotirada axborot kompyuter ishlab turgandagina saqlanadi. Kompyuter yoqilganda operativ xotiraga operatsion tizimda saqlanadigan baytlar yoziladi (yo'qlanadi). Shundan so'ng foydalanuvchining buyrug'i asosida operativ xotiraga magnitli diskdan amaliy dasturlar va ular ishlov beradigan ma'lumotlar yo'qlanadi. Xotira yacheykalaridagi baytlar doimo o'zgarib turadi. Chunki baytlar Hyacheykalarga o'tkaziladi, ular ustida arifmetik amallar va boshqa ishlar bajariladi. Yangi dastur yo'qlanganda operativ xotiradagi ma'lumotlar yangisi bilan almashadi.
Magnitli diskka yozilgan barcha axborot bloklarga bo'lingan holda bo'ladi. Bu
bloklar baytlar to'plamidan iborat bo'lib, fayllar deb ataladi. Uar bir fayl o'zining
belgisi (nomi)ga ega bo'Hshi kerak. Shu nom bo'yicha inson va operatsion tizim
fayllarni farqlaydi, tanib oladi va foydalanadi. Demak, fayl qattiq yoki egiluvchan diskka yozilgan va nomlangan baytlar majmuasidir. Fayl o'zunligi bir baytdan o'nlab Mbaytgacha o'zgarishi mumkin.
Fayllarda kompyuter ishlov berishi mumkin bo'lgan ixtiyoriy axborot saqlanishi mumkin. Masalan, matnli hujjatlar, dasturning matni, shartli kodlar, mashina tilidagi dasturlar va boshqalar. Turli dasturlarning ishlashi natijasida ham diskda fayllar hosil bo'lishi mumkin.
Fayllar turlari bo'yicha matnli va matnli bo'lmagan fayllarga bo'linadi. Matnli fayllarda ekranda bevosita o'qishga yoki chop etish qurilmasiga o'zatishga mo'ljallangan alfavit raqamli axborot saqlanadi. Matnli fayllar kompyuter texnologiyalarida alohida rol o'ynaydi.
Fayl nomi ikki qismdan iborat bo'ladi: bevosita ismning o'zi va uning kengaytmasi.
Kengaytma ishtirok etmasligi mumkin. Bevosita nomning o'zi 4 dan 8 tagacha belgi, kengaytma esa 1 dan 3 tagacha belgidan iborat bo'lishi mumkin. Kengaytma bevosita nomdan «.» bilan ajratiladi.
Misol:RA
Test, txt
Command. Com
Kengaytma odatda faylning kelib chiqishi, nimaga mo'ljallanganligi, biror guruhga tegishli ekanliligini bildiradi. Ko'pchilik dasturiy tizimlar konkret tipdagi fayllar konkret kengaytmaga ega bo'lishi kerakliligini talab etadi. Masalan, DOS operatsion tizimi EXE va COM kengaytmali fay 11 ami dastur deb hisoblaydi. Matnli fayllar uchun TXT, dos kengaytmalarini ishlatish qulay. Shuni ta'kidlash lozimki, faqat kengaytmalari bilan farq qiluvchi nomlar, turli fayllarni bildiradi. Masalan, COWF.C, COWF.PRT, COWF.OBT, COWF.EXE.
Ko'p tarqalgan kengaytmalar quyidagilardir:
BAT — buyruqli fayl.

• 
  BAK — faylning sug'urta nusxasi.
  
• 
  BAS — beysik tilidagi dastur matni.
  
• 
  PAS — paskal tilidagi dastur matni.
  
• 
  DBF — ma'lumotlar bazasining operativ fayli.
  

Kompyuter egiluvchan va qattiq magnitli disklar (vinchesterlar)dagi jamlagichlar bilan jihozlangan .bo'ladi. Biror diskka murojaat etish uchun disk yurituvchilar lotin alifbosining birinchi harflari bilan belgilangan. Masalan, A, V, C, . . . . harflarni disk yurituvchilarning nomi deb ataymiz. Disk nomi biror operatsion tizim buyrug'ida yozilganda ikki nuqta bilan birgalikda yoziladi: S:, A:, va xokazo.
Egiluvchan disketalar disk yurituvchisining birinchisi A nomga, ikkinchisi V nomga (agar mavjud bo'lsa) ega. Birinchi qattiq disk S nomga ega. Ayrim operatsion tizimlar ma'lum Mbayt sig'imidan oshiq bo'lgan vinchesterlar bilan ishlay olmaganligi sababli fizik vinchester bir necha, sig'imi 28—32 Mbaytdan oshmaydigan mantiqiy disklarga bo'linadi. Ushbu mantiqiy disklar D, E, F va xokazo nomlarni olishgan. Shuning uchun, garchi kompyuterda bitta vinchester bo'lsa-da, mantiqiy disklar soni 5—6 taga yetishi mumkin.

Bir nom bilan ataluvchi fayllar guruhi kataloglar deyiladi. Ularni ayrim hollarda direktoriyalar (ingliz tilida «directory» — adres kitobi, ma'lumotnoma so'zidan olingan) deb ham atashadi.

Misol uchun, mantiqiy diskni — javon desak, unda papkalardan iborat qutilar va alohida (qutidan tashkarida) papkalar saqlanishi mumkin. Ular bir qutida o'z navbatida alohida qutichalar va alohida papkalar joylashgan bo'lishi mumkin. Qutilar, qutichalar va papkalar nomlari yozilgan etiketkalar yelimlangan bo'ladi.
Endi tasavvur qiling, papka — bu, etiketkada yozilgan nomga ega bo'lgan fayl bo'lsa, alohida quti — bu, mantiqiy diskning katalogi, quticha esa ushbu katalogning katalog ostidir.
Kataloglar, fayllarning toia ro'yxati o'zak katalogning mundarijasi deyiladi va shu katalogda birinchi darajali kataloglar va alohida fayllar qayd etiladi