I маъруза машғулотлари

Фалсафий билимлар тизими.
Ҳозирги замон фалсафаси доирасида кўпинча қуйидаги мустақил соҳаларни ажратишади: фалсафа тарихи, онтология - борлиқ тўғрисидаги таълимот, гносеология (эпистемология) - билиш тўғрисидаги таълимот, аксиология - қадриятлар тўғрисидаги таълимот, фалсафий антропология - инсон тўғрисидаги таълимот, ижтимоий фалсафа – жамият тўғрисидаги таълимот, мантиқ – тафаккур қонунлари ва шакллари тўғрисидаги таълимот, этика – ахлоқ тўғрисидаги таълимот, эстетика – гўзаллик тўғрисидаги таълимот.
Шунингдек табиатшунослик фалсафаси, дин фалсафаси, ҳуқуқ фалсафаси, фан фалсафаси, техника фалсафаси, тарих фалсафаси, маданият фалсафаси, сиёсат фалсафаси, глобал муаммолар фалсафаси каби бугунги кунда мустақил фан мақомини олиш билан бирбутун йўналишларга ажралган. Уларнинг ўз тушуниш аппарати ҳамда муаммони ҳал қилишнинг ўзига хос усуллари бор.
Фалсафий билимлар таркибида фанларнинг кўп хиллиги табиий тизимлиликка эга. Шунинг учун фалсафа ҳақида тизим сифатида гапириш мумкин. Фалсафанинг бир бутунлиги ва тизим хусусиятига эгалиги дунёнинг бир бутунлиги ва яхлитлигидан келиб чиқади. Умуман инсон билимининг тизим тарзидалиги, унинг ўз ташкилий тузилишига йўналганлиги ва фалсафа предметининг тизимга хослиги шундан келиб чиқади. Агар биз юқорида келтирилган фалсафий фанларнинг ўзига хос хусусиятларини таҳлил қиладиган бўлсак, унда улар орқали фалсафа предметининг кўп қирралиги ва нақадар бой эканлигининг ифодаланишини кўрамиз.
Фалсафа ижтимоий ҳаётда ниҳоятда муҳим ўринни эгаллайди. Бунда унинг нафақат фан эканлиги, балки гуманитар билим, санъат, маданият, мафкура эканлиги ҳам алоҳида аҳамиятга моликдир. Маълумки, гуманитар фанлар инсон, унинг ҳаёти, тарихи, мавжудлиги, ички дунёси ва шулар билан боғлиқ бўлган талай муаммоларни ўрганади. Фалсафада эса ушбу муаммолар бир-бири билан узвйи боғланган умумлашган ҳолда кўриб чиқилади. Шу жиҳатдан инсон фалсафаси, қадриятлар фалсафаси, жамият фалсафаси унинг муҳим таркибий қисми ҳисобланади. Инсоннинг ўзини-ўзи билиши, баҳолашида фалсафа, фалсафий дунёқараш маданиятининг ўрни ва роли бениҳоядир.