I ma’ruza: Kompyuter kommunikasiyalari: kommunikasion kanal va aloqa prosessori

Aylana (doira) topologiya
- tarmoq uzellarining yopiq egri (uzatish о‗rtasidagi) 
kabel bilan birlashuvini hosil qiladi. Uzatish (peredatchik) va qabul qilish (priyomnik) 
о‗rtasidagi har bir oraliq uzel yuborgan xabarni retranslyatsiya qiladi. +abul qiluvchi uzel 
faqat о‗ziga yuborilgan ma‘lumotnigina aniqlaydi va qabul qiladi. 
Aylana topologiya nisbatan kichikroq kenglikda shug‗ullanuvchi tarmoq uchun juda 
mos keladi. Unda markaziy uzel yо‗qligi bois tarmoqning ishonchliligini oshiradi. 
Axborotni retranslyatsiya qilish uzatish vositasi sifatida har qanday turdagi kabeldan 

---

22 
foydalanish imkonini beradi. Bunday tarmoq uzellari xizmat kо‗rsatish tartibining ketma-
ketligi uning tezkorligini susaytiradi, uzellardan birining ishdan chiqishi aylana 
butunligini buzadi va axborotni uzatish traktini saqlash uchun choralar kо‗rishni talab 
qiladi. 
Shinali topologiya
- eng oddiy turlardan biri. U uzatish vositasi sifatida koaksial 
kabeldan foydalanish bilan bog‗liq. Ma‘lumotlar tarmoq uzatish uzelidan shina bо‗yicha 
har ikki tomonga tarqaladi. Oraliq uzellar kelayotgan axborotlarni translyatsiya qilmaydi. 
Axborot barcha uzellarga kelib tushadi, lekin kimga jо‗natilgan bо‗lsa, faqat о‗shagina 
qabul qila oladi. Xizmat kо‗rsatish tartibi parallel. 
Bu hol shinali topologiya bilan LHTning tezkor harakatini ta‘minlaydi. Tarmoqni 
kuchaytirish va konfiguratsiyalash, shuningdek turli tizimlarga moslashtirish oson. 
Shinali topologiya tarmog‗i alohida uzellarning buzilish ehtimolligiga chidamli. Ushbu 
turdagi topologiya tarmog‗i hozirchi kunda joriy etilgan. Shuni ta‘kidlash lozimki, 
ularning kо‗lami kichkina va bir tarmoq doirasida turli xildagi kabeldan foydalanish 
imkonini beradi. 
Yulduzsimon topologiya
markaziy uzel konsepsiyasiga asoslanadi. Unga sirtqi 
uzellar ulanadi. Har bir sirtqi (periferiya) uzel markaziy uzel bilan alohida о‗z aloqa 
tarmog‗iga ega. Barcha ma‘lumotlar markaziy uzel orqali uzatiladi. Markaziy uzel 
tarmoqdagi axborot oqimini retranslyatsiya qiladi va yо‗lga soladi. 
Yulduzsimon topologiya LHT uzellarining bir-biri bilan о‗zaro ta‘sirini 
osonlashtiradi. Ayni paytda LHTning yulduzsimon topologiya bilan ishlash qobiliyati 
markaziy uzelga bog‗liq. Mavjud hisoblash tarmoqlarida nisbatan murakkab 
topologiyadan foydalanilishi mumkin.
U yoki bu topologiyani tanlash LHTni qо‗llash sohasi, uning uzellari geografik 
joylashuvi va tarmoq hajmi bilan belgilanadi.