И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

23 
3-боб. АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИНГ ТАРКИБИЙ ҚИСМЛАРИ 
 
3.1. Ахборот тизимлари таркибий қисмларининг турлари 
Ахборот тизимидаги учта жараѐн ташкилотга қарорлар қабул қилиш, 
бошқариш, муаммоларни таҳлил қилиш, янги маҳсулот ва хизматларни яратиш 
учун зарур ахборотлар – киритиш, ишлаб чиқиш ва чиқаришни яратади. 
Киритиш жараѐнида ташкилот ички ѐки ташқи муҳитдан текширилмаган 
маълумотлар қайд қилинади ѐки йиғилади. Ички ахборотлар корхонада ишлаб 
чиқаришнинг давом этиши, режа бажарилиши, цехлар, участкалар, хизматлар 
ишлари, 
ишлаб 
чиқарилган 
маҳсулотларнинг 
сотилиши 
ҳақидаги 
маълумотларни акс эттиради.
Ташкилотнинг ташқи муҳити – ташкилот ва унинг ахборот тизимлари 
билан ўзаро алоқадаги мижозлар, етказиб берувчилар, рақиблар, акциядорлар, 
давлатнинг турли вакилликлари ҳисобланади.
Ташқи ахборотлар юқори идораларнинг йўриқномавий кўрсатмалари, 
бошқарувнинг марказий ва маҳаллий идораларининг турли материаллари, 
бошқа ҳамкор корхона ва ташкилотлардан келиб тушувчи ҳужжатлардан 
иборат. Ишлаб чиқариш жараѐнида бу хом материал аҳамиятлироқ шаклга 
ўзгаради. Чиқариш жараѐнида ишлаб чиқилган маълумотлар улардан 
фойдаланувчи ходимлар ва жараѐнларга узатилади. Ахборот тизимлари яна 
тескари алоқага муҳтож, у ташкилот элементларини баҳолашга ѐрдам бериш 
учун мослаштириш ѐки ишлаб чиқарилган маълумотларни тузатиш учун зарур 
қайтарилаѐтган ишлаб чиқилган маълумотлардан иборат. Яна бир муҳим 
жараѐн – ахборотларни сақлашни ҳам таъкидлаш зарур. Ахборот тизими 
оралиқ, маълумотномали ва якуний натижаларни сақлайди. 
Юқорида санаб ўтилган жараѐнларни амалга ошириш учун белгиланган 
ресурслар зарур. Бундай ресурслар маълумотлар, ходимлар, ахборот
технологиялари ва фойдаланувчига йўриқномалардан иборат.