И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

13.5. Бизнес жараѐнларнинг асосийлар разрядига
ажратилиши жараѐни 
Қайси тизимлар асосий бўлишларини қандай белгилаш мумкин? Биринчи 
навбатда баѐн қилинган асосий бизнес-жараѐнларнинг қисқача рўйхатини 
тузиш зарур. Қисқача қилиб айтганда, бизнес-жараѐнлар буюртма қилинган 
товарларни истеъмолчиларга жўнатиш ва янги маҳсулотларни бозорга етказиб 
бериш каби мантиқан боғланган хизматларнинг мажмуасидан иборат 
бўладилар. Ҳар бир бизнес-жараѐн одатда бир неча вазифавий соҳалар, шу 
жумладан коммуникацион, ишчи ва ахборот соҳаларига таъсир кўрсатадилар. 
Асосий бизнес-жараѐнларни технологик жараѐнларни таҳлил қилиш 
ѐрдамида ажратиш мумкин. Истеъмолчилар ўз буюртмаларини қандай 
жойлаштирадилар, буюртма билан у қабул қилинган ва расмийлаш-ирилгандан 
кейин нима содир бўлади, буюртмани бажарилиши орқасидан ким кузатади 
ҳамда улар белгиланган жойга қандай етказиб бериладилар? Улар ресурсларни 
режалаштириш тизимига кира оладиларми? Натижада камида 10 бизнес-
жараѐнлардан иборат рўйхат олинади, улар фирма учун мутлақ жиддийдирлар. 
Кейин бу жараѐнлар қаерда энг яхши тарзда ижро этилишини белгилаш 
зарур. Шу тўғрими, буюртмалар Қўшма Штатларда энг яхши бажариладилар, 
ишлаб чиқаришнинг энг яхши назорати Германияда, ходимлар ҳисоби эса -
Осиѐда амалга оширилади? Ўзининг ижро этилиши бўйича қолганлар муҳитида 
ажралиб турадиган барча вазифаларни ажратиш керак. 
Фирманинг бизнес-жараѐнларини ўрганганингиздан кейин сиз уларни 
(боғлиқлигига кўра) тартибга солишингиз мумкин Бу ерда энди қайси 
жараѐнлар асосий, қайсилари минтақавий ва маҳаллий ҳамда улар глобал 
кўламларда қандай мувофиқлаштирилишларини белгилаш қийин эмас. Шунинг 
билан бирга жиддий бизнес-жараѐнларни белгиланиши туфайли сизда бўлғуси 
компаниянинг белгиланган тасвири пайдо бўлади . 
Кейинги қадам – асосий тизимлар устидан назоратни олиш ва уларни 
трансмиллийга ўзгартириш. Трансмиллий тизимларни белгилаш ва татбиқ этиш 
жуда қимматга тушади. Демак, биринчи навбатда шахсий тажриба ва 
билимларга амал қилган ҳолда, рўйхатни анча қисқартириш керак. «Мутлақ 
жиддий» категориядаги тизимларнинг кичик гуруҳини ажратиб, сиз 
трансмиллий стратегияга умумий қаршиликни пасайтирасиз. Шунинг билан 
бир вақтда сиз рўйхатдан четки тизимларни чиқариб ташлаб, трансмиллий 

---

142 
тизимлар ѐрдамида амалга ошириладиган марказий глобал мувофиқ-
лаштиришни киритишга қаршилик қилаѐтганларни тинчлантиришингиз 
мумкин.