I-laboratoriya mashg‘ulot

Laboratoriyamashg‘ulotni bajarish tartibi:

1. 
   Talabalarga mavzuning qisqacha bayoni tarqatiladi.
   
2. 
   Talabalar o‘quv materilida keltirilgan misollarni birgalikda o‘rganib olishadi.
   
3. 
   Kompyuterni ishga tushiring.
   
4. 
   Kompyuterlarning texnik qurilmalarini o’rganishadi.
   
5. 
   Topshiriqlarni mustaqil bajarish
   
6. 
   Topshiriq natijalarini tahlil qilish
   
7. 
   Blits nazoratni o‘tkazish
   
8. 
   Kompyuterni o‘chirish
   
9. 
   To‘plangan joriy ballar e’lon qilinadi
   
10. 
    Ishni tugatish.
    

Topshiriqlar

1. 
   Birinchi hisoblash mashinasi qachon va kim tomonidan yaratilgan? Mexanik hisoblash mashinalar haqida nima bilasiz?
   

Odamzod, o’ziga o’xshash mexanik mashinani - yordamchini (robotni) yaratish orzusi bilan yashab kelgan edi. 1623 yilda nemis olimi Vilgelm Shikard (1592-1636) tomonidan ixtiro qilingan mexanik moslama mexanik hisoblash mashinalar davrini boshladi. Ammo Shikard mashinasi ham aslida birinchi bo’lmagan, chunki buyuk italiyalik rassom, olim va matematiki Leonardo da Vinchining nashr etilmagan qo’lyozmasida 13-ta raqamli sonlarni qo’shish va ayirish amallarni bajaruvchi mexanik moslamaning chizmasi topilgan. Shuni aytish lozimki Leonardo da Vinchi hamda Vilgelm Shikard moslamalari hayotda qo’llanilmasdan kolgan. Mexanik hisoblash mashinalarni yaratilish tarixining dastlabki sahifalaridan biri fransuz faylasufi, yozuvchisi, matematiki va fiziki Bleyz Paskal (1623-1662) nomi bilan bog’liq. U 1642 yilda birinchi jamlovchi (qo’shish va ayirish) mashinani yaratdi.

2. 
   Birinchi EHM qachon va kim tomonidan yaratilgan? Birinchi avlod EHMlar haqida nima bilasiz?
   

1943 yilda Buyuk Britaniya maxfiy laboratoriyalarida Alan Tyuring boshchiligida elektron lampalarda ishlovchi Koloss nomli birinchi EHM (elektron hisoblash mashinasi) yaratildi.

Birinchi EHM lar avlodi lampali deb nomlanadi.

1944 yilda AQShning harbiylari uchun amerikali injener Govard Eyken elektromexaniq rele asosida og’irligi 35 tonnali EHM yaratdi.Bu mashinani nomi MARK-1 edi.Lekin uning tezligi shu zamon talablariga javob bermas edi. 1946 yilda amerikalik olimlar Djon Mochli va Prespera Ekerta birichi universal to’liq elektron hisoblash mashinani yaratdilar. Ushbu mashina elektron lampalar asosida ishlar edi va uning nomi ENIAC edi. U MARK-1 dan ming marta tezkorroq edi, lekin uning ham kamchiliklari bor edi: og’irligi - 30 tonna; uzunligi 170 kvad-rat metr xonani egallar edi; tarkibida 18 000 elektrolampalar bor edi; ishlash jarayoni juda murak-kab va bu mashina juda tez ishlamas edi (sekundiga 300 ko’paytirish yoki 5000 qo’shish amallari bajarishi mumkin edi). Shu kamchiliklarni bartaraf qilish uchun olimlar juda ko’p mehnat qilar edi.

3. 
   EHM lar avlodlari haqida nima bilasiz? Birinchi ShEHM qachon va kim tomonidan chiqarilgan?
   

Birinchi EHM lar avlodi lampali deb nomlanadi. 1947 yilda BELL laboratoriya xodimlari V. Shokli, J. Bardini va V. Berteyn tomonidan birinchi tranzistor kashf etildi. 1948 yildan esa elektron lampalar o’rniga kashf etilgan tranzistorlar qo’llana boshlandi va shuning uchun 2 avlod EHM lari tranzistorli deb nomlangan. 1949 yilda Djey Forrester tomonidan magnitli xotira uskunalari yaratildi va shu yilda Kembridj universitetida birinchi xotiraga ega EHM - EDSAC nomli EHM yaratildi. 1959 yilda Robert Noys (INTEL firmani aratgan odam) bitta plastinada bir nechta tranzistorlarni joylashtirib integral sxemalar yoki chiplarni yaratgan. 1968 yilda Burroughs firma tomonidan integral sxemalarda ishlaydigan birinchi kompyuterni chiqardi va shuning uchun uchinchi EHMlar avlodi katta integral sxemali deb nomlanadi. Shu yilda amerikali injeneri Duglas Endjelbart hozirgi sichqoncha qurilma vazifasini bajaruvchi uskunani yaratdi. 1970 yildan boshlab INTEL firma xotiraning integral sxemalarni chiqara boshladi. Shu firmada ishlagan Marshian Edvard Xoff shu yilda mikroprosessorni kashf etgan (bitta kremniy chipda bir nechta integral sxemalarni joylashtirdi). Shu yildan boshlab mikroprosessorlarda ishlovchi to’rtinchi EHMlar avlodi boshlandi, ular kichik integral sxemali avlod deb nomlanadi.

1973 yildan boshlab EHM tarixining yangi sahifasi, personal kompyuterlar sahifasi boshlandi. Shu yilda fransiyadagi Truong Trong Ti firma tomonidan birinchi personal kompyuter yaratildi. Shu bilan birga 1973 yilda dunyoga taniqli XEROX firma tomonidan Alto nomli shaxsiy kompyuter yaratilgan. Ushbu

kompyuterda birinchi bo’lib fayllar va dasturlarni oynalar ko’rinishda ochish prinsipi qo’llanilgan.

4. 
   Kompyuter turlari haqida nima bilasiz?
   

Kompyuterlar xotirasining hajmi, amallarni bajarish tezligi va boshqa xususiyatlar bo’yicha 5ta guruhga bo’linadi: