I kirish tovar nomenklaturasi, uning zaruriyligi

TIF TN ning asoslari va yaratilishi
TIF TN ni to’zishda 59 ta davlatdan
ekspertlar va ko’plab davlatlararo hamda
nodavlat iqtisodiy tashkilotlari, shu
jumladan xalqaro savdo palatasi, "Ta’rif va
savdo bo’yicha oliy kengash", standartlash
bo’yicha xalqaro tashkilot, BMT ning
statistik byurosi katnashgan.
Yangi texnologiyalarning vujudga kelishi,

---

ularning tez fursatlarda ishlab chikarishga
joriy etilishi. hamda savdo-sotiqning
rivojlanishi nomenklaturaning uzliksiz
boyitib boritilishini taqazo etadi. Uning
takomillashtirilgan va tuldirilgan ikkinchi
nashri qayta chop etilib, 19 92 yilning 1
yanvaridan kuchga kirdi. 1993 yidda
uchinchi nashri chop etildi.
Nomenklaturaning asosini quyidagilar
tashqil etadi:
o Xalqaro Bojxona kengashi
nomenklaturasining oxirgi redaktsiyasi;
o Vryussel’ bojxona nomenklaturasi :
o BMT xalqaro savdo klassifiqatori:
o 12 ta xalqaro va milliy klassifikatsion
sistemalar.
TIF TN dan davlatlarining 80% dan ortigi,
ya’ni GATT (Qeneral aqrement on tarifs and
trade–Генеральное соглашеные о

---

тарифах и торговле) ta’rif va savdo
bo’yicha Bosh bitim, tarkibidagi 150 davlat
(bu davlatlar hissasiga dunyo
savdo-sotig’ining 90% to’g’ri keladi), shu
jumladan MDX davlatlari foydalanadilar.
4 Raqamlar va chiziqlarning izoxlari
Tovarlarni kodlar bilan ifodalashda tukkiz
raqamdan foydalaniladi:
1-6-raqamlar–UT bo’yicha (ularni
o’zgartirilmaydi) ;
7-8-raqam (razryad)lar Yevropa Iqtisodiy
Hamkorligi Kombinirlangan nomenklaturasi
(KNEES) sistemasi bo’yicha 9-raqam
muayyan davlat tovarlari uchun.
Davlatlar uz milliy xususiyatlarini hisobga
olgan uyg’unlashgan tizimning asosiga zid
bo’lmagan holda guruhlarga guruhchalar
kiritishi mumkin. Fakat milliy tovar kodi

---

ishlatilganda dastlabki oltita raqam
o’zgarmasligi kerak.
Uyg’unlashgan tizim qonuniy hujjat, chunki
qoidalar, bo’lim va guruhlarga berilgan
izoxlar huquqiy hujjatlar hisoblanadi.
Uyg’unlashgan tizimda tovarning
pozitsiyasi uchun turtta va subpozitsiyasi
uchun esa oltita raqam ajratilgan. Dastlabki
ikki raqam shu tovarni kelib chiqishini
belgilovchi bo’limga mos bo’ladi,
3-4–raqamlar mahsulotning shu bo’limdagi
pozitsiyasini, 5-6-raqamlar subpozitsiyasini
va 7--9--raqamlar podsubpozitsiyasini
belgilaydi.
Hulosa 
Hulosa qilib aytkanda tovar nomenklaturasi
xalqaro savdo-sotiq statistik ma’lumotlarini
taqqoslash va analiz qilishda, bojxona tijorat
faoliyatida katta yordam beradi.

---

Mamlakat tashqi iqtisodiy faoliyatini
rivojlantirish. bojxona yo’li bilan tartibga
solishda nomenklaturadan foydalanish yo’lga
qo’yilgan. Tashqi iqtisodiy aloqalarni
rivojlantirish va soddalashtirishda tovar
nomenklaturaning ahamiyati juda cheksizdir
savdo-sotiqning eksport-import
operatsiyalarining rivojlanishi va
murakkablashishi ularga oid hujjatlarning
takomillashtirilishiga sabab bo’ladi.
SHuning uchun ham tovar nomini raqamli
kodlar bilan ifodalashdan xalqaro miqyosda
eng qulay usul hisoblanadi.