I. K. Choriyev "Amaliy matematika va informatika" kafedrasi

Fayl-server»
arxitekturasi 
«Fayl-server»
 
arxitekturasida, berilganlar bazsiga kirish uchun kompyuterlarning 
biri markaziy mashina (fayllar serveri) sifatida olinadi.
 
Unda umumiy foydal 
aniladigan markazlashgan BB bir yoki bir nechta fayllar sifatida saqlanadi.
 
Tarmoqdagi qolgan barcha kompyuterlar ishchi stansiya funksiyalarini bajaradi. BB 
fayllar foydalanuvchilar so`roviga qarab ishchi stansiyalariga uzatiladi va ularda 
berilganlar qayta ishlanadi. Agarda berilganlar bazalarining 
bitta fayliga ko`p 
murojaatlar 
bo`lsa, axborot tizimining 
samaradorligi pasayadi. 
Bunday holatda, 
foydalanuvchilar o`zining ishchi stansiyasida local berilganlar bazasini hosil qilishi 
ham mumkin. 
“Fayl-server” arxitekturasida berilganlarga maqsadli ishlov va boshqarish mijoz 
kompyuterida maxsus fayllardan iborat, BB esa server-kompyuter saqlanadi. Bunda 
server tarkibi BBB tizimining vositalari bilan emas, balki masofali taqsimlangan 
fayllarga kirishni taminlovchi operatsion tizimni tarkibiy qismlari orqali ifodalanadi. 
Server berilganlarni saqlash, so`rovlarga xizmat ko`rsatish va olingan natijalarni 
foydalanuvchiga maxsus ishlov uchun jo`natadi. SQL tilidagi berilganlar bazsiga 

---

so`rov, BBBT orqali kiritish-chiqarish buyruqlarga aylantiriladi va server-
kompyuterning operatsion tizimida ularga ishlov beriladi.
 
Bunday ikki tarkibga ajratish quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: 
•
berilganlar bazasi bilan bir vaqtda bir nechta amaliy programmalarning 
ishlashi; 
•
boshqarish funksiyasini markazlashtirish, ya’ni berilganlar himayasi va 
butunligi, zahiralardan birgalikda foydalanish; 
•
taqsimlangan berilganlar bazalarida so`rovlarning parallel ishlovini 
ta’minlash; 
•
tarmoq va ishchi stansiyalar zahiralarini bo`shatish va/yoki yengillashtirish; 
•
berilganlar bazalarining mahsus serverlaridan foydalanish hisobiga 
berilganlarni boshqarish unumdorligini oshirish;
Mijoz Server 
Berilganlar 
taqdimoti 
Funksional 
ishlov 
Berilganlarni 
boshqarish 
BBBT 
“Fayl-server” arxitekturasining kamchiliklari quyidagilardan iborat: 
•
tarmoqdagi va mijoz kompyuteridagi yuqori yuklamalar yuzaga keladi, 
chunki berilganlarni almashish fayl tizimidagi axborot birligi darajasida 
bajariladi; 
•
berilganlar himoyasi quyi darajada bo`ladi, chunki berilganlar bazasining 
fayllariga kirish server – kompyuterning operatasion tizimining umumiy 
vositalari orqali boshqariladi; 
•
mijoz tomonidan jamlangan funksional ishlovning tijorat qoidalari bir-biriga 
zid bo`lishi mumkin. 
Berilganlar bazasining chizmalari uchun axborot o`lchovining eng katta yig`ma vaqt 
sarf bo`lishi “fayl-server” arxitekturasining nozik xususiyatlaridan bittasi 
hisoblanadi.