I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

3-jadval
 
 
Respublikada korxonalarning mulkchilik shakllari bo'yicha tarkibi  
(Umumiy soniga nisbatan % hisobida), yil boshida 
 
 
 
  
1997  
1998  
1999  
Davlat korxonalari  
15,6  
12,1  
11,2  
Xususiy korxonalar  
44,1  
46.2  
45,1  
Jamoa korxonalari  
37,0  
38,8  
40,3  
Qo'shma korxonalar  
2,0  
2,0  
1,9  
Boshqa korxonalar  
1,3  
0,9  
1,5  
Jami nodavlat korxonalar  
84,4  
87,9  
88,8  
Jami korxonalar  
100,0  
100,0  
100,0  
 
 
1999  yil  boshida  188,1  mingta  korxonalarning  11,2  foizini  (241  ming)  davlat  korxonalari, 

---

88,8  foizini  (167  ming)  nodavlat,  shundan  45,1  foizini  (75,3  mnng)  xususiy  korxonalar  tashkil 
qilgan. 
 
1998  yil  natijalariga  ko'ra  Respublika  yalpi  ichki  mahsulotining  64,5%,  sanoat  mahsuloti 
hajmining  64,1%,  yalpi  qishloq  xo'jalik  mahsulotining  98,7%,  qurilish  ishlari  hajmining  77,1%, 
chakana  tovar  aylanmasining  95,3%,  aholita  pulli  xizmat  ko'rsatishning  51,6%  va  iqtisodiyotda 
band bo'lganlar sonining 74,2% nodavlat korxonalar ulushiga to'g'ri kelgan. 
 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishdan keladigan samara ikki yoqlama 
xarakterga  ega.  Bir  tomondan,  u  aholining  bo'sh  turgan  mablag'larini  o'ziga  jalb  qilib,  ularning 
bozorga  tazqiyini  pasaytiradi.  Ikkinchi  tomondan,  yangi  mablag'larni  ishlab  chiqarishga  jalb  etish 
va tovar ishlab chiqaruvchilar o'rtasida raqobatni yuzaga keltirish uchun sharoit yaratadi. Bu yerda 
shuni  ta'kidlash  lozimki,  xususiylashtirish  iqtisodiyotning  davlatga  qarashli  bo'lmagan  sektorini 
shakllantirishning  yagona  yo'li  emas.  Tashabbuskorlik  asosida  yakka  tartibdagi  xususiy 
mulkchilikka  asoslangan,  shuningdek,  turli  xil  kooperativlar,  shirkatlar,  ma'suliyati  cheklangan 
jamiyatlar  ko'rinishidagi  kichik  va  o'rta  korxonalarni  tashkil  qilish  —  ikkinchi  qudratli  jarayon 
hisoblanadi. 
 
Qiyosan  yirik  korxonalarni  xususiylashtirishni  ko'zda  tutuvchi