I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

2-§. Foydaning mazmuni. Foyda normasi va massasi
 
 
 
Jamiyat  nuqtai  nazaridan  takror  ishlab  chiqarish  samaradorligi  cheklangan  resurslardan 
samarali  foydalanishga  bog'liq.  Bu  samaradorlik  o'zida  resurslarni  taqsimlash  samaradorligi  va 
ishlab  chiqarish  samaradorligini  ifodalaydi.  Resurslarni  taqsimlashning  samaradorligiga  erishish 
uchun  resurslar  korxona  va  tarmoqlar  o'rtasida  shunday  taqsimlanishi  kerakki,  natijada  jamiyatga 
eng  zarur  bo'lgan  mahsulotlarning  ma'lum  turlari  olinishi  kerak.  Ishlab  chiqarish  samaradorliga 
jamiyag  uchui  zarur  bo'lgan  har  bir  tovar  eng  kam  sarf-xarajatlar  (resurs  sarflari)  bilan  ishlab 
chiqarilishini  taqazo  qiladi.  Aniqroq  aytganda,  u  ishlab  chiqarish  jarayonida  qo'llaniladigan 
resurslar  miqdori  bilan  olingan  mahsulot  miqdori  o'rtasidagi  bog'liqlikni  xarakterlaydi.  Sarf-
xarajatlarning  mavjud  hajmida  olingan  mahsulotlarning  ko'proq  miqdori  ishlab  chiqarish 
samaradorligi oshganligini bildiradi. 
 
Korxona  faoliyatining  samaradorlik  darajasiga  baho  berishda  ham  uning  erishgan  natijasi 
(iqtisodiy yoki sof foyda) ishlab chiqarish sarf-xarajatlari yoki qo'llanilgan resurslar miqdori bilan 

---

taqqoslanadi. 
 
Foyda ishlab chiqarish jarayonida  yaratilgan qo'shimcha mahsulotning o'zgargan  shaklidir. 
Demak,  foydaning  asl  manbai  qo'shimcha  mahsulot  bo'lib,  u  mahsulot  sotilgandan  keyin  pul 
shaklida namoyon bo'ladi. 
 
Tovarlarni  sotishdan  tushgan  yalpi  pul  tushumidan  shu  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishga 
qilingan  barcha  xarajatlar  (tannarx)  chiqarib  tashlansa  korxonaning