I. G‘afurov, O. Mo‘minov, N. Qambarov tarjima nazariyasi

Oltmishqa umr qo ‘yg ‘onda qadam
Qush tilin sharx etkaliyo ‘ndum qalam
Shayxning ruhidin ist imdod etib
Ко ‘rgach istimdod, ul imdod etib... -
deb tushuntirgan edi Navoiy o‘z holi hayotini va oldiga qo‘ygan ulkan maqsadini. Yana bir g-aroyib hoi shuki, Navoiy asar yakunidagi hikoyat - tamsillaridan birida Attomi va o‘zini qaqnus qushiga o‘xshatadi. Qaqnus degan qush bir umr cho‘p to‘plar ekan. Umr poyonga yetganda shu cho‘plar xirmoni ustiga chiqib, shunday o‘rtanib fusunkor sayrar ekanki, kuyning zo‘ridan yonib ketar, o‘zi qurgan cho‘p xirmon ham alanga olar, so‘ng bu gulxanning cho‘g‘i ichidan yangi qaqnusning jo ‘jasi bosh ko‘tarib kuylab chiqar va yana o‘z navbatida darhol olam cho‘plarini yig‘ib xirmon uya boshlarkan. Navoiy Attorni xirmonini yig‘ib, kuylab kul bo‘lgan katta qaqnusga, o'zini esa uning cho‘g‘ xirmoni kulidan bosh ko‘tarib chiqqan qaqnusga qiyos qiladi. Bu majoz, tanosib juda chuqur ma’noga ega. Va u “Lisoni ut-tayr”ning qanday vujudga kelganini, “tarjima rasmi” bilan qanday bino boMganini, ulug‘ o‘zbek shoiri undan nima ma’nolar ko‘zlaganini anglashda kalit boMib xizmat qiloladi.
Navoiy tarjima shakllarining rivojlanishiga, tarjimalarda yuksak san’atkorlikka erishish usullariga yo‘l ochdi. Tarjimalarga ijodiy yondoshish va chuqur mazmundorlikka erishish Navoiydan nasilarga meros bo‘lib qoldi.