I. G‘afurov, O. Mo‘minov, N. Qambarov tarjima nazariyasi

§1. Tarjimada grammatik muvofiqlik
Ingliz, o‘zbek va rus tillari tipologik va genetik jihatdan turli xil tillardir. Ingliz varus tillari Hind-Yevropa tillari oilasining German va Slavyan guruhlariga mansubdir. 0 ‘zbek tili Oltoy tillar oilasining Turkiy tillar guruhiga mansubdir. Morfologik jihatdan ingliz tili analitik xususiyatga ega, rus tili esa sintetik xususiyatga ega, o‘zbek tili agglyutinativ (grammatik shakl va yasama so‘zlarning so‘z o‘zagi va negiziga affikslar qo'shilishi natijasida yasaladigan) tildir.
Grammatik turlanishlar rus va o‘zbek tillarida qoilaniladigan asosiy vositalardir.

Ingliz tilida so‘z tartibi qat’iydir. Misol uchun: Ega + kesim. Ega 1 - o‘ringa joylashtiriladi, kesim esa 2 - o‘rindan joy oladi. Agar kesim o‘timli fe’l bilan ifodalansa 3 - o ‘rinda bizto‘ldiruvchini ko‘rishimiz mumkin: Ega + Kesim + ToMdiruvchi. Misol uchun: Ben sent ten men.

Gap bo‘laklari tartibidagi har qanday o‘zgarish ma’noni buzilishiga olib keladi. Misol uchun: Ten men sent Ben.
Ammo o‘zbek va rus tillarida gap bo‘laklarining tartibi qat’iy emas. Ularda so‘zlarning o‘rin almashinishiga yo‘l qo‘yadi.
Misol uchun: Ben 10 ta odam(ni) yubordi.
Бен послал 10 человек.
10 ta odamni Ben yubordi.
10 человек послал Бен.
Yubordi Ben 10 ta odam.
Послал 10 человек Бен.
Grammatik muvofiqlikning 3 turi mavjud: l.toMiq; 2.qisman; 3.nomuvofiqlik.
Biz grammatik muvofiqlikni 2 qismga bo‘lamiz: morfologik va sintaktik.
To‘liq morfologik muvofiqlik bir xil grammatik kategoriyalar bor bo/lganida kuzatiladi: Misol uchun: zamon kategoriyasi, son kategoriyasi, nisbat kategoriyasi va h.z.

Boys - bolalar - дети

Qisman morfologik muvofiqlik tillardagi grammatik kategoriyalar bir - biriga mos kelmaganida kuzatiladi. Misol uchun: Ingliz tilida 2 ta kelishik bor, o‘zbek tilida esa 6 ta. Grammatik kategoriyalardagi farqlar odatda tildagi boshqa vositalar bilan ifodalanadi.
Morfologik nomuvofiqlik tilda grammatik kategoriyalarni mos kelmaslik holatida kuzatiladi. Misol uchun: o‘zbek tilida egalikning grammatik kategoriyasi mavjud. U affikslar orqali ifodalanadi, lekin bunday grammatik kategoriyalar ingliz tilida ham, rus tilida ham mavjud emas. Ular bunda olmoshlardan foydalanishadi. Misol uchun: