I. G‘afurov, O. Mo‘minov, N. Qambarov tarjima nazariyasi

§5. Tarjimada ekvivalentlik
“ST” (“Source translation - Asl nusxa matni”) va “ТГ” (“Target translation - Tarjima matni”) o‘rtasidagi o‘xshashlik darajasini

22

aniqlovchi tarjimadagi semantik ekvivalentlikning muammolari haqida ma’lumotga ega bo‘lish muhimdir.

Agar biz “TTs” ni “STs” bilan qiyoslaganimizda ikki matn o‘rtasidagi semantik o‘xshashlik darajasini tarjima jarayonida farq qilishni bilib olishimiz mumkin. Shungako'ra, tarjima ekvivalentining bir qancha turlari bir-biridan farq qiladi. Masalan,

1. 
   maybe there is some chemistry between us that doesn’t mix
   

• 
  xarakteri bir-biriga to‘g‘ri kelmaydigan odamlar ham boMadi.
  

2. 
   A rolling stone gathers no mass- kim uyida o‘tiraolmasa uni mehribonlik kutmaydi.
   

2. 
   That’s a pretty thing to say - Uyalsang bo‘lardi!
   

Bunda biz original va uning tarjimasida umumiy ma’no yoki tuzilishidagi noo‘xshashlikni topaolmaymiz. Til birliklarining mutlaq noo‘xshashligi ikki matn o‘rtasidagi aniq mantiqiy o‘xshashlikning yo‘q!igi bilan izohlanadi, aslida esa ular “bir xil narsa haqida” degan xulosaga olib keladi, chunki ular ayni yoki o‘xshash vaziyatni tasvirlaydi.

Shu narsa aniqki, ikki gap ham umumiy ma’noga ega. Ularning tarkibidagi bu umumiy jihat mos keluvchi mazmunni yetarli darajada ta’minlashda katta ahamiyat kasb etadi.

Bundan tashqari, u tarjimada original (tarjima qilinayotgan matn)ning tarkibiy qismidagi barcha ma’nolami saqlab qolgan axborotni o‘z ichiga oladi.

Misollardan biz shuni ko‘rishimiz mumkinki, original va uning tarjirnasidagi umumiylik matnning umumiy mazmuni va majoziy ma’nosidir, ya’ni bir so‘z bilan aytganda, umumiy xulosani yoki matn aspektidagi ma’nodorlikni tarjimon asosiy tarkibdan yoki birikuvdan shaxsda gavdalantira olishi lozim. Ingliz tilida “original (asl) matn nima xaqida ekanligi”, “unda nima deyilganligi; yoki qanday bayon etilganligi”- tasvirlanmaydi, balki faqatgina “unda nima deyilmoqda”, ya’ni asosiy ma’no va matnning asosiy mazmuni tasvirlanadi.
Bu turdagi misollar leksik yoki strukturaviy birliklaming paralelligi yo‘qligi bilan tasvirlanadi.

II. TARJIMA VA MADANIYAT