I. Fonologiya

KONTRAKSIYA
Unlilarning qısqarıwı ulıwma sanlarda júz boladı
[ałtou]- " altı birge" hám
[džeteü]- " etti birge"
Bul orında jámáátlerdiń awızsha kelip shıǵıwı haqqında bólek toqtalıp ótiw shárt emes. Morfologiya bóliminde tolıq túsintirip beremen, men pútkilley aminmanki,[-g] hám [-g] qosımshaları tap Ujgur hám Čaygataj [-yu] hám [- sıyaqlı awızsha at soǵıw ushın isletiledi.g'] hám Bang tárepinen suwretlengen Present Active Participle menen birdey.
[32. Jarılıw. Siebter Turkologischer qısqasha maǵlıwmat. Ungarische Jahrbücher. XIv. 1934. 193-214-betlar]
Sol sebepli men isenemenki,[ałtou] *[alty-a-g] hám [džeteü] *[džeti-ä-g] den qáliplesken bolıp, ol jaǵdayda [-g] hám [-g] qosımshaları bar. awızsha elementke qosılǵan [-a] hám [-ä]
[33. Tolıq juwmaqlawshı jaǵdayda bolǵanda,[-g] hám [-g] joǵaladı yamasa uyqas túrde [-u] yamasa [-ü],[-w] ga aylandı. Tolıq túsindiriw ushın joqarıdaǵı 27-betga qarang]
Awızsha elementtiń [-a] hám [-ä] qosılıwı, shubhasız,[-j-] dawısı hám sannıń aqırǵı unlisi ortasında sirpanish dawısı payda bolıwınan aldınǵı dáwirde júz bergen bolıwı kerek. Bul tártipti Xakas hám Arqa-shıǵısiy gruppalar tillerinde ushraytuǵın dawıslı ózek hám aorist qosımshasınan kelip shıǵıs qısqarıwda gúzetilgeni menen salıstırıw múmkin:
[tǟr]- " deydi"
[čīr]- " ol yeydi"
< [tä-är], *[či-ir] < *[je-ir]
Bul erda qısqarıw eki dawıslı arasında [-j-] payda bolıwınan aldın, álbette, júz bergen. Sol tárepten salıstırıń, Qazaq
[ałtau]- " altı, altı birge" Proben III [s. 94, 6];
[besäü]- " beslik" [b. 94, 5];
[džetäü]- " etti" [b. 50, 137]
waqıtı -waqıtı menen uzınlıq menen:
[ekäü]- " ikkisi, ekewi" [b. 50, 136];