I физиканинг “Механика” бўлимига доир миқдорий масалалар ечиш

(I) Физиканинг “Механика” бўлимига доир миқдорий масалалар ечиш
Махмудов Юсуф Ғаниевич, Термиз давлат университети профессори, педагогика фанлари доктори, Термиз ш. Ўзбекистон
Иманов Бахтиёр Бердиевич, Термиз давлат университетининг Педагогика институти доценти, педагогика фанлари номзоди, Термиз ш. Ўзбекистон
Аннотация. Ушбу мақолада физиканинг “Механика” бўлимига доир бешта масала ечиб кўрсатилган.
Калит сўзлар: масса, стержень, таранглик кучи, оғирлик кучи, эркин тушиш тугаши, реакция кучи, тезланиш, ҳолат, баландлик, куч, оғирлик, мувозанат, вазият, кинетик энергия, потенсиал энергия.
(II) Гидростатикага доир масалалар ечиш
Аннотация. Мазкур мақолада гидростатикага оид тўртта масалани ечиш методикаси берилган.
Калит сўзлар: Температура, босим, ҳажм, юза, ҳолат, масса, атмосфера босими.
Адабиётлар:

1. 
   Маҳмудов Ю.Ғ., Физикадан масала ва саволлар тўплами. Ўқув қўлланма. – Тошкент: Ўқитувчи, 1994. -22 бет.
   
2. 
   Маҳмудов Ю.Ғ., Иманов Б.Б., Раимов Ғ.Ф. Физикадан масала ва саволлар тўплами. Ўқув қўлланма. – Тошкент: Factor press, 2021-544 бет.
   
3. 
   Маҳмудов Ю.Ғ. Физикадан мушохадавий масала ва саволлар тўплами. Ўқув қўлланма. – Тошкент: Factor print, 2022.-400 бет
   

1-масала. Зичлиги ρ₁ бўлган суюқликка ботирилганда жисмнинг оғирлиги P₁ га, зичлиги ρ₂ бўлган суюқликка ботирилганда P₂ га тенг бўлган. Жисмнинг ρ зичлигини аниқланг.
Берилган: ρ₁ : P₁ : ρ₂: P₂
Топиш керак: ρ= ?
Ечилиши.Суюқликка ботирилган ҳар қандай жисмга катталиги жихатдан шу жисм ҳажмидаги суюқлик оғирлигига тенг, юқорига вертикал йўналган итариб чиқарувчи F_A куч таъсир этади.Биринчи суюқлик учун:
Ρ - F_A = P₁,
бунда P – жисмнинг ҳаводаги оғирлиги.
Бошқача ёзилса,
Vρg – Vρ₁g = P₁, Vg (ρ - ρ₁) = P₁ (1)
бўлади. Худди шунга ўхшаш иккинчи суюқлик учун
P – F¹_A = P₂
ёки
Vρg – Vρ₂g = P₂,
бунда V – жисмнинг ҳажми,
Vg (ρ – ρ₂) = P₂.
(1) ва (2) тенгламалардан бирини иккинчисига ҳадма-ҳад бўлиб, қуйидагини ҳосил қиламиз:
, бундан P₂ ρ - P₂ ρ₁= P₁ ρ – P₁ ρ₂ ,
ёки
ρ(P₂ – P₁)= P₂ ρ₁ – P₁ ρ₂, яъни ρ=
Жавоби: ρ=