I-bob. «Zamonaviy dasturlash tillari» nazariy

Сатр 

Белги 

Char 

String 

 

Boolea

n 

False 

True 

Мантиқий  

 

Сонли  

 

 

Мантиқий  

Integer 

Ҳақиқий 

сон 

Бутун сон 

Real 

O`zgaruvchi qabul qilishi 

mumkin bo`lgan qiymat tiplari 

---

 

25 

2.4-ilova 

Standart funktsiyalar  

Ba`zi  matematik  standart  funktsiyalarning  Paskal  tilida  ifodalanishi  quyida 

keltirilgan:   

 Ctandart 

funktsiya 

Paskal  da 

yozilishi 

Izoh 

x

 

arctg x 

cos x 

sin x 

e

x 

ln x 

х

 

[ x ] 

x

2 

abs(x) 

arctan(x) 

cos(x)  

sin(x) 

exp(x) 

ln(x) 

sqrt(x) 

int(x) 

sqr (x) 

Argumentning fasalyut qiymati 

x ning arktangensi (rad) 

x ning kosinusi 

x ning sinusi 

eksponentsial funktsiya 

natural logarifm (x>0) 

kvadrat ildiz (x

0



х

) 

x ning butunqismi 

x ning kvadrati 

 

Paskal tilida identifikator tushunchasi majud bo`lib, dasturda ob`ektlarni 

nomlashda ishlatiladi. O`zgarmaslarni, o`zgaruvchilarni, belgi(metka), protsedura 

va  funktsiyalarni  belgilashda  ishlatilgan  nom    identifikatorlar  deyiladi. 

Identifikatorlar  lotin  alfaviti  harflaridan  boshlanib  qolgan  harflari  belgi  yoki 

raqam ketma-ketligidan tashkil topgan bo`lishi mumkin. Masalan: xx, xx1, alfa&. 

Komp`yuter foydalanuvchi tomonidan qo`yilgan masalani aniq va tushunarli 

ko`rsatmalar  berilgandagina  bajara  oladi.  Bu  ko`rsatmalar  ma`lum  bir  ma`noni 

anglatuvchi  so`zlardan  iborat  bo`lib,  komp`yuterga  qanday  operatsiyani  bajarish 

lozimligini bildiradi va bu ko`rsatmalarga operatorlar deyiladi. Operatorlar dastur 

ishlaganda  ketma-ket  ravishda  bajariladi.  Paskal    tilida  bir  satrga  bir  necha 

operatorlarni yozish mumkin.  

Paskal  tilida  dastur  matni  bosh  va  asosiy  bo`limdan  tashkil  topadi.  Bosh 

bo`lim dastur nomi va o`zgaruvchilar, o`zgarmaslar, massivlar, belgilar(metkalar), 

protseduralar  va  funktsiyalarni  tavsiflashdan  iborat  bo`ladi.  Asosiy  bo`lim  dastur 

tanasi  deyilib,  unda  dasturda  bajariladigan  hamma  operatorlar  ketma-ketligi 

---

 

26 

beriladi  va  u  Begin  (boshlamoq)  so`zi  bilan  boshlanib  End  (tugash)  so`zi  bilan 

tugaydi. Umumiy holda dastur strukturasi quyidagi ko`rinishga ega: