I bob rossiya va uzoq sharq yerlarida o`stiriladigan daraxtdan tayyorlangan yog`och turlari va xomashyosi haqida malumotlar

3-rasm. Oddiy cho`l o`rmoni. Qizilqum cho`lining markaziy qismi.
O`zbekistonda sanoat ehtiyojlari uchun daraxt o`stirilmaydi. Mahalliy ravishda terak va boshqa daraxt turlarini ekishdan tashqari, an‘anaviy ravishda xususiy qurilish asosida qurilish uchun ekiladi. O`rmonlarimizda ommaviy ishlov berish uchun mos daraxt yo`q. O`zbekiston o`rmon vakolatlariga kirmaydi. Shunga qaramay, daraxt turlarining boyligi va xilma-xilligi hayratlanarli! Sababi shundaki, deyarli barcha o`stiriladigan va yovvoyi daraxtlarning barchasi chiroyli va qimmatbaho yog`ochni qayta ishlashga yaroqlidir. Bizda o`sadigan asosiy mevali daraxtlar - olma, olxo`ri, o`rik, anjir, nok, shirin gilos, olcha, olxo`ri. Yovvoyi daraxtlardan: yong`oq, zarang, do`lana, echki (gid), qarag`ay, bodom, gilos olxo`ri, archa va agar siz mahalliy bo`lmagan, ammo dekorativ maqsadlar va ko`kalamzorlashtirish uchun keng qo`llaniladigan ro`yxatni kengaytirsangiz, ro`yxat yuzdan oshadi. Yog`ochni ommaviy ishlab chiqarish uchun mos keladigan miqdorda qimmatbaho yog`ochni olish qiyin bo`lsa-da, lekin mayda plastmassa buyumlar, yog`och o`ymakorliklar, qutilar, uy-ro`zg`or buyumlari uchun har doim yetarli miqdordagi xom ashyoni topish mumkin. Bundan tashqari, tabiatda o`tin to`plash mumkin. Shahar tashqarisida, o`rmonli tog`larda siz doimo quritilgan va mintaqalarimizda o`sadigan deyarli barcha daraxtlar va butalarning shoxlarini qayta ishlash uchun mos bo`lgan daraxtlarni topishingiz mumkin. Masalan, Toshkentliklar uchun eng sevimli dam olish maskani bo`lgan Beldersoy darasi deyarli butunlay yovvoyi va o`stiriladigan daraxtlar bilan qoplangan.
1.2.Yog`ochdan tayyorlanadigan buyumlar va mahsulotlarga xomashyo tanlash va tayyorlashda yog`och materiallarning xossalari va ishlatilishi.
Yog`ochning mexanikaviy xossalari uning tashqi kuchlar (nagruzkalar) ta‘siriga qarshilik ko`rsatish xususiyatini xarakterlaydi. Kuchlar ta‘sir etish xarakteri bo`yicha statik, dinamnk, vibratsion va uzoq vaqt ta‘sir etadigan nagruzkalarga ajratiladi. Astasekin va bir tekisda ortib boradigan nagruzkalar statik nagruzkalar deb ataladi. Dinamik yoki zarbiy nagruzkalar jismga birdaniga va zarb bilan ta‘sir etadi. Qattaligi va yo`nalishi o`zgarib turadigan nagruzkalar vibratsion nagruzkalar deb ataladi. Uzok muddatli nagruzkalar uzoq vaqt ta‘sir etib turadi. Tashqi kuchlar ta‘siri ostida, yog`ochning ayrim zarralari orasidagi bog`lanish buziladi va uning shakli o`zgaradi. Yog`och tashqi nagruzkalarga qarshilik ko`rsatganligi uchun yog`ochda ichki kuchlar vujudga keladi: agar bu kuchlarni qirqim maydoni birligiga bo`lsak, kuchlanish kelib chiqadi.
Kuchlanish kvadrat santimetrga kilogrammlarda ifodalanadi (kgk/sm2). Deformatsiya deb tashqi kuchlar ta‘siri ostida yog`ochning shakli va o`lchamlarining o`zgarishiga aytiladi. Kuch olinishi bilan yo`qoladigan deformatsiya elastik deformatsiya, nagruzka olinganidan keyin ham saqlanib qoladigan deformatsiya qoldiq deformatsiya deyiladi.
Yog`ochning mexanikaviy xossalariga mustahkamligi, qattiqligi, deformatsiyalanishi, zarbiy qovushoqligi kiradi.