I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/225
Sana03.07.2021
Hajmi5,36 Mb.
#108758
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   225
Bog'liq
Яримўтказгичлар физикаси Бадирханов

4.3 § Yutish yuzasi 
 
Elektronni    o‘tkazuvchanlik  sohasidan  sirtga  tortib  ushlab  qoladigan  keyin 
uning  kovak  bilan  uchrashib  rekombinasiya  bo‘lishiga  sababchi  bo‘lgan  markazlar-
nuqsonlar  hamma  vaqt  yarim  o‘tkazgichli  materiallarda  mavjud.  Shunday 
markazlarning  elektronni  o‘ziga  tortib,  yutib  olishi  o‘sha  nuqsonning  elektronni 
yutish  yuzasi  (S)  ga  bog‘liq.  Bunday  nuqsonni  odatda  shar  deb  qabul  qilsak,  sharni 
o‘rtadan  bo‘lganda  hosil  bo‘lgan  yuzani  yutish  yuzasi  deyiladi.  Har  bir  markazning 


 
58 
o‘ziga xos elektron (S
n
va kovakni yutish yuzalar (S
p
mavjud ekan. Biz ko‘rayotgan 
markaz  musbat  zaryadlangan  bo‘lsa,  unda  markaz  elektronni  tortish  kuchi  hisobiga 
faqat  o‘sha  yuza  doirasida  emas,  balki,  yuza  yonidan  o‘tayotgan  elektronni  ham 
yutishi,  ya‘ni  tortib  olishi  mumkin.  Agar  markaz  ikki  karra  musbat  zaryadlangan 
bo‘lsa,  uning  elektronga  ta‘sir  doirasi  yanada  kengayadi.  Bu  holatda  o‘z  yuzasidan 
ancha uzoqda bo‘lgan elektronni ham tortib oladi. Musbat zaryadlangan markazning 
kovakni  yutish  yuzasi  yoki  tortib  olish  doirasini  ko‘rsak,  unda  kovak  ham  musbat 
zaryadga  ega  bo‘lgani  uchun  markaz  va  kovak  o‘rtasida  o‘zaro  itarish  kuchlari 
natijasida  yutish  yuzasi  kamayadi.  Agar  markaz  ikki  karra  musbat  zaryadlangan 
bo‘lsa,  itarish  kuchlari  yanada  ortganligi  tufayli  markazning  yutish  yuzasi  yanada 
kichiklashadi.  Xuddi  shunday,  markaz  bir  yoki  ikki  karra  manfiy  zaryadlangan 
bo‘lsa, unda markazni elektronni yutish yuzasi kichiklashadi, kovakni yutish yuzasi 
esa kattalashadi. Bulardan, yutish yuzasi nuqson markazning o‘z atrofida hosil qilgan 
potensialni ko‘rsatar ekan. Quyida yutish yuzalarini marakazning zaryadlanganligiga 
qarab o‘zgarishini tasvirlovchi rasm keltirilgan:  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
a)                                                 b)                                        d) 

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   225




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish