I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar

10.4 §  Nanoo‘lchamli moddalar turlari 
 

---

 
190 
Moddalarning bir, ikki yoki uch koordinata yo‗nalishilari bo‗yicha o‗lchamlar 
qiymatini  moddagi  elektronlarning  de-Broyl  to‗lqin  uzunligini    o‗rtasidagi  nisbatiga 
qarab,  nanomoddalar  uch  toifaga  bo‗linadi.  Bular  kvant  o‘ra  kvant  ipi  va  kvant 
nuqtalardir. 
1)  Kvant  o‘ra  –  bu  ikki  o‗lchamli  obyekt  bo‗lib  2D  belgisi  bilan  ifoda  qilish 
qabul  qilingan.  (D  -  dimension-o‗lchov  so‗zini  qisqartmasi).  Bunday  moddalarning 
ikki  yo‗nalish  koordi atalari  bo‗yiccha  (X,Y  o‗qlari  bo‗yicha)  qiymatlari  De-Broyl 
to‗lqin  uzunligidan  juda  katta,  bo‘lib  faqat  bitta  yo‗nalish  ya‘ni  Z-o‗qi  bo‗yicha 
qiymati  De-Broyl  to‗lqin  uzunligi  qiymatlari  atrofida  bo‗ladi.  Yani  kvant  o‘rani  
bo‗lishini  sharti quyidagicha bo‘ladi:  
X>>
g

,   Y>>
g

,   Z

g

 
Bu  degani,  har  qanday  yarim  o‗tkazgich  modda  sirtida  qalinligi 
g

 ga  teng 
yupqa boshqa modda qatlami hosil  qilinsh  deganidir .  
z 
 
y 
 
x 
U 
0 
 
d
y