I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet187/225
Sana03.07.2021
Hajmi5,36 Mb.
#108758
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   225
Bog'liq
Яримўтказгичлар физикаси Бадирханов

10.4-rasm.  Ikki  o‗lchamli  (2D)  nanoob‘ektning  bir  qismini  tasviri,    y  o‗qi 
bo‗yicha  cheklangan  elektronlarning    harakati  ,  x  va  y  o‘qlari    elektronlar  harakati 
bo‘yiga cheklangan. 
Bu  holatda  elektronlar  yupqa  qatlamning  x  va  z  yo‗nalishlari  bo‗yicha  hech 
qanday  to‗siqga  uchramay  harakat  qila  oladi,  ammo  y  yo‗nalishi  bo‗yicha  to‗siqqa 
duch  keladi  chunki  u  endi  yupqa  qatlam  moddasidan  chiqish  ishini  yengishi  kerak. 
Bu  degani  xona  haroratida  kT=0.026  eV  energiyaga  ega  bo‗lgan  elektron  uchun 
kamida chiqish ishi 3’5 eVga teng bo‗lgan moddadan chiqish demakdir.    
2D-kvant  o‘rasiga  maydonli  tranzistorlarda  metall  bilan  yarimo‗tkazgich 
o‗rtasida hosil qilingan o‗ta yupqa SiO
2
 qatlami misol bo‗la oladi. 
2)  Kvant  ipi  -  1D-bunday  moddalarning  ikki  koordinata  yo‗nalishi  bo‗yicha 
o‗lchamlari 
g

-qiymatlariga  mos  bo‗ladi  uchinchi  koordinata  yo‗nalishi  bo‗yicha 
qiymati De-Broyl to‗lqin uzunligidan (
g

) juda katta bo‘ladi. 
X~
g

  ,Y~
g

,Z>>
g


Bunday  holatda  elektron  faqat  bitta  Z  yo‗nalish  bo‗yicha  erkin  harakat  qila 
oladi, ammo qolgan ikki yo‗nalish X, Y bo‗yicha harakati cheklanadi. Ya‘ni potensial 
to‗siqga uchraydi.  Bunga  misol qilib:  kremniy  kristallini sirtiga  eni  va  qalinligi 
g

-


 
191 
atrofida  va  uzunligi  L>>
g

 bo‘lgan  Ge  yupqa  qatlamini  hosil  qilishni  ko‘rsatish 
mumkin.  Bunday  tizimda  elektron  Ge  qatlamida  faqat  bir  yo‗nalish  bo‗yicha  erkin 
harakat  qila  oladi,  ammo  qolgan  ikki  yo‗nalish  –  yon  va  ostki  tomonlari  boshqa 
modda Si bo‗lgani uchun uning harakati chegaralanadi. 
 


 



d
y
 
d
z
 
 
10.5-rasm. Bir o‗lchamli (1D) nanoob‘ekt tasviri  
 3) Kvant nuqtasi 0D-bunday moddalarning uchchala koordinata yo‗nalishi bo‗yicha 
o‗lchamlarqiymati 
g

-atrofida  bo‗ladi.  Ya‘ni  X~
g

,Y~
g

,Z~
g

 .  Bunday  holatda 
elektroning harakati uchchala yo‗nalish bo‗yicha potensial to‗siq bilan chegaralanadi. 
Kvant  nuqtasiga  misol:  GaAs  kristalli  hajmiga  uchta  koordinata  bo‗yicha  o‗lchovla 
qiymati 
g

 –miqdoriga  teng  bo‗lgan  AlGaAs  –  nanomaterialli  hosil  qiladi.  Bunday 
xolatda elektron faqat AlGaAs nanokristallida harakat qila oladi va undan tashqariga 
chiqa olmaydi. 


d
z
 
d
x
 
d
y
 
 


 

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   225




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish