z
erfc z
z
erfc z
0
1.00000
1.50
0.03390
0.05
0.94363
1.60
0.02365
0.10
0.88754
1.70
0.01621
0.15
0.83200
1.80
0.01091
0.20
0.77730
1.90
0.00721
0.25
0.72367
2.00
0.00468
X, mkm
6
10
75
,
7
x
erfc
S(x, t), sm
-3
176
0.30
0.67137
2.10
0.00298
0.35
0.62062
2.20
0.00186
0.40
0.57161
2.30
0.00114
0.45
0.52452
2.40
0.000689
0.50
0.47950
2.50
0.000407
0.55
0.43668
2.60
0.000236
0.60
0.39614
2.70
0.000134
0.65
0.35797
2.80
0.000075
0.70
0.32220
2.90
0.000041
0.75
0.28884
3.00
0.00002209
0.80
0.25790
3.10
0.00001165
0.85
0.22933
3.20
0.00000603
0.90
0.20309
3.30
0.00000306
0.95
0.17911
3.40
0.00000152
1.00
0.15730
3.50
0.000000743
1.10
0.11980
3.60
0.000000356
1.20
0.08969
3.70
0.000000167
1.30
0.06599
3.80
0.00000077
1.40
0.04772
3.90
0.00000035
8-jadval
Z
0,1
0,3
0,5
1,0
2,0
3,0
5,0
X
0,1
0,09015
0,07376
0,06035
0,03655
0,01340
0,00491
0,00066
0,3
0,26295
0,21403
0,17422
0,10416
0,03725
0,01333
0,00174
0,5
0,41626
0,33557
0,27058
0,15812
0,05419
0,01866
0,00224
0,7
0,54464
0,43340
0,34515
0,19596
0,06398
0,02120
0,00242
0,9
0,64829
0,50812
0,39903
0,21979
0,06867
0,02213
0,00245
1,5
0,84509
0,63065
0,47586
0,24431
0,07141
0,02247
0,00246
3,0
0,99920
0,68698
0,49825
0,24708
0,07147
0,02247
0,00246
1,02843
0,68892
0,49843
0,24709
0,07147
0,02247
0,00246
177
9.3 rasm. 9.4 rasm. 9.5 rasm
Masala II. Kremniyga ikki bosqichli diffuziya usuli bilan kiritilgan fosfor atomlari
taqsimoti chizilsin va hosil bo‘lgan p-n-o‘tish chuqurligi aniqlansin. Diffuziya
sharoiti quyidagicha: T
1
=1250°C, t
1
=10 min, T
2
=1150°C, t
2
=2 s.
1. Diffuziya harorati T
1
=1250°C va T
2
=1150°C bo‘lganda fosfor atomlarining
kremniydagi diffuziya koeffistientlari D
1
va D
2
ning qiymatlarini 9.4 rasmdan
foydalanib aniqlaymiz, ya‘ni D
1
=4·10
-12
sm
2
/s va D
2
=4∙10
-13
sm
2
/s ni topamiz.
2. D
1
t
1
=4∙10
-12
∙10∙60=2.4·10
-9
≈ D
2
t
2
=4∙10
-13
∙2∙60∙60=2.88∙10
-9
sm
2
, ya‘ni D
1
t
1
ning
qiymati D
2
t
2
ning qiymatiga yaqin, D
1
t
1
< D
2
t
2
shart bajarilmagan. Bu holatda
diffuziyaning birinchi bosqichidagi kirishma atomlarining taqsimoti ikkinchi
bosqichidagi kirishma atomlarining taqsimotiga yaqin bo‘ladi va bu taqsimotga ta‘sir
qiladi. Shuning uchun kirishma atomining taqsimoti Fik qonuning cheksiz yupqa
qatlamdagi diffuziya manbaidan emas balki qalin qatlamdagi diffuziya manbaidan
diffuziyalanish bo‘lgandagi echimi, ya‘ni quyidagi ifoda orqali aniqlanadi
z
dy
ay
erf
y
C
t
t
x
C
)
(
exp
2
,
,
2
01
2
1
3. α va z ni aniqlaymiz:
9
,
0
10
88
,
2
10
4
,
2
9
9
2
2
1
1
t
D
t
D
8
2
9
9
2
2
2
1
1
2
10
11
,
2
)
10
88
,
2
10
4
,
2
(
4
)
(
4
x
x
t
D
t
D
x
z
4. Kremniyga fosfor atomlari diffuziyasining birinchi bosqichidan so‘ng, kremniy
yuzasidagi fosfor atomlarining konstentrastiyasini 9.3 rasmdan aniqlaymiz:
T
1
=1250ºS da S
01
=1,2·10
21
sm
-3
.
5. Kremniyga fosfor atomlari diffuziyasining ikkinchi bosqichidan so‘ng, kremniy
yuzasidagi fosfor atomlarining konstentrastiyasini quyidagi ifodadan aniqlaymiz:
178
3
20
21
01
02
10
6
,
5
9
,
0
14
,
3
10
2
,
1
2
2
sm
arctg
arctg
C
C
6. Kremniyga fosfor atomlari diffuziyasining ikkinchi bosqichidan so‘ngi taqsimotini
aniqlaymiz: 8- jadvaldan foydalanib α = 0,9 bo‘lganda z = 0.1, 0.3, 0.5, 1.0, 2.0, 3.0,
5.0 qiymatlariga mos kelgan S(x, t
1
, t
2
) ning qiymatlari topilsin, X ning qiymatlari
quyidagi ifodadan hisoblansin:
z
z
t
D
t
D
x
4
2
2
1
1
10
45
,
1
)
(
2
X va S(x, t
1
, t
2
) ning qiymatlari 1-jadvalga kiritilsin.
9-jadval
7. Kremniyga fosfor atomlari ikki bosqichli diffuziyasining birinchi bosqichida fosfor
atomlari taqsimoti quyidagi ifodadan aniqlanadi:
4
21
9
21
10
98
,
0
10
2
,
1
10
4
,
2
2
10
2
,
1
)
(
x
erfc
x
erfc
x
C
X ning 1-jadvalda keltirilgan qiymatlari uchun
4
10
98
,
0
x
erfc
funkstiyaning qiymatini
7-jadvaldan toping va S(x, t) ni hisoblang, aniqlangan natijalarni 8-jadvalga kiriting.
10-jadval
1- va 2- jadvallar asosida kremniyga ikki bosqichli diffuziya usuli bilan, D
1
t
1
< D
2
t
2
shart bajarilmagan holatda, kiritilgan fosfor atomlari taqsimoti grafigi chizilsin (9.6
rasm 1-2 egri chiziq.)
9
,
0
10
88
,
2
10
4
,
2
9
9
2
2
1
1
t
D
t
D
0.9
0.9
0.9
0.9
0.9
0.9
0.9
)
(
4
2
2
1
1
2
t
D
t
D
x
z
0.1
0.3
0.5
1.0
2.0
3.0
5.0
X, mkm
S( x,t
1
, t
2
), sm
-3
X, mkm
4
10
98
,
0
x
erfc
S(x, t), sm
-3
179
8. Kremniyga ikki bosqichli diffuziya usuli bilan kiritilgan fosfor atomlari hosil
qilgan p-n – o‘tish chuqurligini D
1
t
1
< D
2
t
2
shart bajarilmagan holat e‘tiborga olingan
quyidagi ifodadan foydalanib hisoblaymiz:
mkm
sm
t
D
t
D
x
j
35
,
4
10
35
,
4
10
28
,
5
6
6
4
9
2
2
1
1
9. D
1
t
1
≈ D
2
t
2
ekanligini e‘tiborga olmasdan solishtirish uchun, (Dt)
ef
=D
1
t
1
+D
2
t
2
bo‘lgan holat uchun quyidagi Gauss ifodasidan foydalanib fosfor atomlari taqsimotini
aniqlaymiz:
ef
ef
Dt
x
Dt
N
x
C
)
(
4
exp
)
(
)
(
2
bu erda
2
16
9
21
1
1
01
10
6
,
6
14
,
3
10
4
,
2
10
2
,
1
2
2
sm
t
D
C
N
8
2
23
8
2
9
16
10
11
,
2
exp
10
1
,
5
10
11
,
2
exp
10
28
,
5
14
,
3
10
6
,
6
)
(
x
x
x
C
X ning 0 dan 5mkm gachan bo‘lgan qiymatlari uchun S(x) ni hisoblang va 3-jadvalga
kiriting.
11-jadval
X, mkm
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
)
10
11
,
2
exp(
8
2
x
S(x), sm
-3
__-jadval asosida (Dt)
ef
=D
1
t
1
+D
2
t
2
bo‘lgan holat uchun Gauss funkstiyasi bo‘yicha
kremniydagi fosfor atomlari taqsimoti grafigi chizilsin (9.6–rasm (3 egri chiziq)).
1-,
2-, 3-jadvallar asosida chizilgan taqsimotlarni solishtiring.
180
9.6 rasm. 9.7 rasm.
Masala III. Solishtirma qarshiligi 0,15 Om∙sm bo‘lgan n – turdagi kremniyga ketma-
ket bor va fosfor atomlarini diffuziya qilib hosil qilingan n – p-n-strukturadagi bor va
fosfor atomlari taqsimoti hisoblansin. Diffuziya holatlari: bor atomlari uchun
T
a
=1200ºC, t
a
=1 s, fosfor atomlari uchun T
d
=1100ºS, t
d
=2 s. Bor atomlarining sirtiy
zichligi N
a
=5∙10
14
sm
-2
, fosfor atomlarining diffuziyasi cheksiz manbadan amalga
oshiriladi.
1. Solishtirma qarshiligi 0,15 Om∙sm bo‘lgan n – turdagi kremniydagi fosfor
kirishma atomlari konstentrastiyasini topamiz: S
D
= 5∙10
16
sm
-3
.
2.
Diffuziya harorati bor atomlari uchun T
a
=1200ºC va T
a
=1100ºC fosfor
atomlari uchun T
d
=1100ºS bo‘lganda kremniydagi diffuziya koeffistientlari bor
atomlari uchun D
a
,D
a•
va fosfor atomlari uchun D
d
ning qiymatlarini 9.4-rasmdan
foydalanib aniqlaymiz, ya‘ni D
a
=2∙10
-12
sm
2
/s, D
a
•
=2.5·10
-13
sm
2
/s, D
d
=1∙10
-13
sm
2
/s
ni topamiz. Diffuziya harorati fosfor atomlari uchun T
d
=1100ºS bo‘lganda kremniy
yuzasidagi fosfor atomlarining konstentrastiyasini ilovadagi aniqlaymiz: 9.3 rasmdan
T
d
=1100ºS da S
0d
=1,2∙10
21
sm
-3
aniqlaymiz.
D
a
∙t
d
va D
a
∙t
d
ko‘paytmalarni solishtiramiz:
D
a
t
a
=2∙10
-12
∙1∙60∙60=7.2∙10
-9
sm
2
,
D
a
•
t
d
=2,5∙10
-13
∙2∙60∙60=1,8∙10
-9
sm
2
.
Ikkita ketma-ket S
0a
, D
a,
t
a
parametrlar bilan aksteptor va S
0d
, D
d
, t
d
parametrlar bilan
donor kirishmalari n – turdagi donor kirishmalari konstentrastiyasi S
R
bilan bir tekis
legirlangan kremniyga diffuziya qilinganda, D
a
t
a
>>D
a
•
t
d
shart bajarilganligi uchun,
ikkita ketma-ket diffuziyadan so‘ngi natijaviy kirishma atomlari taqsimotini aniqlash
uchun quyidagi ifodadan foydalanish mumkin:
Р
d
d
D
a
a
a
C
t
D
x
erfc
C
t
D
x
C
t
x
C
2
)
4
exp(
)
,
(
0
2
0
bu erda
3
18
9
14
0
10
3
,
3
10
2
,
7
14
,
3
10
5
sm
t
D
N
C
a
a
a
a
181
4
X ga beriladigan ixtiyoriy qiymatlarni tanlash uchun kollektor va emitter
o‘tishlarining chuqurligini aniqlaymiz:
mkm
sm
C
C
t
D
x
B
a
a
a
jk
5
,
3
10
5
,
3
10
5
10
3
,
3
lg
31
,
2
10
2
,
7
2
lg
3
,
2
2
4
16
18
9
0
Emitter o‘tishining chuqurligini aniqlash uchun quyidagi ifodalardan foydalanamiz:
mkm
sm
t
D
x
d
d
je
6
,
1
10
6
,
1
60
60
2
10
1
6
6
4
13
0
18
21
2
1
9
10
0
0
2
1
1
10
3
,
3
10
2
,
1
lg
3
,
2
10
2
,
7
4
1
10
2
,
7
4
1
lg
3
,
2
4
1
4
1
a
d
a
a
d
d
je
C
C
t
D
t
D
x
mkm
sm
35
,
1
10
35
,
1
4
18
21
2
1
2
1
10
3
,
3
10
2
,
1
lg
3
,
2
4
1
3
,
0
2
1
a
a
je
d
d
je
t
D
x
t
D
x
mkm
sm
2
,
1
10
2
,
1
10
3
,
3
10
2
,
1
lg
3
,
2
10
2
,
7
4
1
10
35
,
1
3
,
0
10
2
,
7
2
1
4
18
21
2
1
9
2
4
10
5
Kirishma atomlari taqsimotini quyidagi ifodadan aniqlaymiz:
3
16
5
21
8
2
18
10
5
10
35
,
5
10
2
,
1
10
84
,
2
exp
10
3
,
3
)
,
(
sm
x
erfc
x
t
x
C
X ning qiymatlari 0 dan 1,2 mkm gachan 0,3 mkm qadam bilan oshib boradi, 1,5 dan
3,5 mkm oraliqda 0,5 mkm qadam bilan oshib boradi. Hisoblangan natijalar 10-
jadvalga kiritilsin.
12-jadval
X, mkm
0.0
0.3
0.6
0.9
1.2
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
)
10
84
,
2
exp(
8
2
x
5
10
35
,
5
x
erfc
S(x, t), sm
-3
182
10-jadval asosida kremniyga ketma-ket bor va fosfor atomlarini diffuziya qilib hosil
qilingan n-p-n-strukturadagi bor va fosfor atomlari taqsimoti grafigini chizing 9.7
rasm.
Masala IV. Solishtirma qarshiligi 1 Om∙sm bo‘lgan p – turdagi kremniyga ionlarni
implantastiya qilish usuli bilan kiritilgan mishyak atomlari 1 soat qizdirish davomida
chuqurligi x
J
=0.5 mkm bo‘lgan p-n-o‘tish hosil qilishi, kremniy sirt qatlamidagi
mishyak atomlari konstentrastiyasi S
0
=1,5∙10
20
sm
-3
ga teng bo‘lishi uchun qanday
haroratda qizdirish kerak. Kremniyga implantastiya qilinishi kerak bo‘lgan mishyak
atomlari konstentrastiyasi hisoblansin.
1. Solishtirma qarshiligi 1 Om∙sm bo‘lgan p – tur kremniydagi bor atomlari
konstentrastiyasini 9.8 rasm
aniqlaymiz: S
V
=1,5∙10
16
sm
-3
.
2. Mishyak atomlari diffuziya koeffistientini quyidagi ifodadan hisoblaymiz:
s
sm
C
C
t
x
D
b
2
14
10
20
8
0
2
10
9
,
1
10
5
,
1
10
5
,
1
lg
3
,
2
60
60
1
,
4
10
25
,
0
ln
4
3. Hisoblangan mishyak atomlarining kremniydagi diffuziya koeffistienti qiymati
1070ºS ga mos kelishini 9.4 rasmdan aniqlaymiz.
4. Kremniyga implantastiya qilingan mishyak atomlarining sirtiy zichligi (N)ni
aniqlashda quyidagi kremniy sirt qatlamidagi kirishma atomlari konstentrastiyasi
(S
0
)ni hisoblash ifodasidan foydalanamiz:
2
15
14
20
0
0
10
2
,
2
60
60
1
10
9
,
1
14
,
3
10
5
,
1
;
sm
Dt
C
N
Dt
N
C
Do'stlaringiz bilan baham: |