I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar

Kovsharlash usullari 
Mikrokavsharlash - deganda ulanuvchi qismlarni eritish yoki deformatsiyalash 
orqali  ajralmaydigan  xolda  biriktirish  tushuniladi.  Bunda  ulanuvchi  materiallarni 
atomlari orasida mustaxkam bog‘ hosil bo‘ladi. 
Qalaylashdan  farqli  ravishda  kavsharlashda  ifloslanish  va  gaz  bilan  tuyinish, 
flyus ishlatilmagani tufayli kam bo‘ladi. 
Bosim bilan kavsharlash-(qizdirilgan xolda presslash, impulslar bilan qizdirib, 
ultratovush  yordamida)  bir  vaqtda  ulanuvchilarga  qismlarga  harorat  va  bosim  ta‘sir 
ettirilishga  asoslangan.  Bunda  ulanuvchi  qismlar  erimaydi,  faqat  ularning 
pachoqlanuvchanligi ortadi. Plastik deformatsiyalanish natijasida ulanuvchilarlarning 
atomlari  orasida  metall  bog‘lanish  ko‘rinishida  fizik  tutashish  yuzaga  keladi  va 
ulanuvchi  moddalarning  atomlari  bir-biriga  diffuziyalanadi.  Metall  qismlarni  metall 
yoki  metall  bo‘lmagan  qismlar  bilan  yuqori  bosim  va  harorat  ta‘sirida  ulash 
termokompressiya deyiladi. 
Bu  usul  bilan  yassi  va  silindirsimon  shakldagi  sim  (o‘tkazgich)larni  oson 
sinuvchi taglikka o‘tkazilgan yupqa metall qatlamga kavsharlash mumkin. 
Haroratli  kompressiya  usuli  bilan  oltin  va  alyuminiy  simlarni  kontakt 
maydonchalarida hosil qilingan Au, Al, Si, Ge va boshqa qatlamlarga kavsharlanadi. 
Oltin sim bilan Al li qatlam uchun haroratli kompressiya holati quyidagicha: harorat 
T=350 
0
C  deformatsiya  kattaligi  30-60  %  ni  bosim  10
8 
n/m
2       
tashkil  qiladi.  Bosim 
vaqti davomiyligi  0.5

3 sek.     
Kavsharlovchi qurilma qattiq qotishmalar VK-6M, VK-15, berilliy oksidi yoki 
sintetik korunddan nina (pona) yoki kapillyar shaklida tayyorlanadi: 
                                                        

---

 
172 
1-kavsharlovchi qurilma  
2-ulanuvchi sim  
3-kontakt maydoncha  
4-taglik