I bob. O’smirlarda altruizm va toleriantlik xususiyatlarini psixolog olimlar tomonidan o’rganilishi

Tolerantlik-intolerantlik munosabatlarining tarkibiy qismlari

Psixologik tuzilish komponentlari	Tolerant munosabatlar	Intolerant munosabatlar
Motivatsion- qadriyatli	Falsafiy–etnik qadriyatlarni qabul qilish motivlari: Yordam, hamkorlik, muhabbat, yon bosish, muruvvat	Falsafiy–etnik qadriyatlarni qabul qilmaslik motivlari: befarqlik, qabul qilmaslik, boshqalarning qarashlari va xulq-atvorini o’zgartirish istagi
Kognitiv	Tushunish, qabul qilish mexanizmining rivojlanganligi	Tushunish, qabul qilish mexanizmining rivojlanmaganligi
Emotsional-irodaviy	Sabr-toqat mexanizmining rivojlanganligi: asabiylikni engish, jahlni tiyish, o’zini o’zi boshqarish, o’zini o’zi nazorat qilish, empatiya, sevgi, hurmat, qiziiqish, emotsionavl turg`unlik	Sabr-toqat mexanizmining rivojlanmaganligi: o’zini tuta bilmaslik, asabiylik, sovuqlik, befarqlik, emotsional noturg`unlik, agressivlik, pisand qilmaslik
Konativ	Assertiv xulq: Muruvvat, hamkorlik. Muloqot usullari: yon berish, tushuntirish, kelishish, hamkorlik, yordam, ogohlantirish	Agressiv xulq: impulsivlik, o’zini chetga olish Muloqot usullari: diktatorlik, manipulyatsiya qilish, buyruq berish, ko’rqitish

Ma`lumki psixologik-falsafiy nuqtai nazardan tolerantlikni darajalari ko’rsatib ko’rsatiladi. Falsafada tolerantlikning 5 ta darajasi kuzatiladi: taraqqiyot darajasi, davlatlaro, etnik, ijtimoiy va individual.
Taraqqiyot darajasidagi tolerantlik turli madaniy dunyolar o’rtasidagi zulmni (jabr) bo’lmasligini nazarda tutadi.
Xalqaro munosabatlardagi tolerantlik davlatlarning ularni kattaligi, iqtisodiy rivojlangaligi, fuqarolarning etnik yoki diniy qarashlaridan qat`iy nazar hamkorlikda va o’zaro tinch yashashlarini ko’zda tutadi.
Etnik tolerantlik ko’p millatli jamiyatda milliy munosabatlar hamjihatlikda yashashini ta`minlaydi.
Ijtimoiy tolerantlik-turli ijtimoiy guruhlar o’rtasidagi o’zaro hurmat, jabrsizliklar orqali aniqlanadi hamda jamiyatdagi garmonik munosabatlar sifatida namoyon etadi.
Tolerantlikning individuallik darajasida mas`uliyatli shaxsning xulqida tolerantlik me`yoridir.
A.E.Zimbuli chidamlilikning quyilagi turlarini ajratadi:
kvazichidamlilik- u tashqi ko’rinishdan sabrni namoyon qilsa-da, aslida haqiqiy emas, aldamchi; bunday xulqning motivlari: konformizm, o’zini reklama qilish va boshqalar ko’rsatiladi.