I bob. Milliy korpus o‘zbek tilining elektron lingvistik manbasi sifatida

Muammoning o‘rganilganlik darajasi. Jahon tilshunosligida milliy korpusni yaratish, uning analitik texnologiyasini, korpus lingvistikasi sohasi rivojlanish kabi masalalar tahlilida A. N. Xomskiy, G. N. Luch, L. Blumfild, Ch. K. Frays, H. Bondjers, N. Frensis, Ch. F. Meer, J. Sinkler, M. Z. Kurdi kabilarning ilmiy izlanishlari alohida e’tirofga loyiq ².
Rus tilshunosligida esa bu borada V. G. Britvin, V. P. Zaxarov, I. A. Melchuk, A. B. Kutuzov, R. G. Kotov, L. I. Belyaeva, Y. V. Nedoshivina, V. V. Rikov, V. Plungyan kabi olimlarning katta massivli matnlar majmuasi, korpus tuzish prinsiplari, lingvistik ma’lumotlar bazasi, korpus sohasidagi maqsadli tadqiqotlarini keltirib o‘tish o‘rinli ³.
Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tili milliy korpusi tarkibida jadid tilshunoslarining lingvistik korpusini yaratish tamoyillarini shakllantirishning nazariy va amaliy asoslarini ishlab chiqishdan iborat.
Tadqiqotning vazifalari:
yaratilgan dunyo korpuslari, jumladan rus tili milliy korpusi hamda turkiy tillarda yaratilgan (qozoq, tatar, turk tillari) tajribalarini o‘rganib, o‘zbek tili milliy korpusi tuzishning tamoyillarini aniqlash;
korpus uchun matnlarni tayyorlash jarayonini tavsiflash, teglashning mavjud standartlari va texnologiyalarini modellashtirish yo‘llarini asoslash;
milliy korpus hamda elektron manbalarining kompyuter formatida va internet tarmog‘iga ulanganlik, zarur ma’lumotlarning nusxasini diskka yoki qog‘ozga ko‘chirib olish kabi o‘xshash hamda so‘zlarni avtomatik tahlil qilish, uni to‘ldirish, tuzatish, tahrir qilish, qidiruv tizimining mavjudligi kabi farqli tomonlarini yoritish;
milliy korpusning ma’lumotlar bazasini shakllantirish va tizim arxitekturasining so‘z shakli yoki lemma bo‘yicha gibrid izlash kabi turini aniqlash;
milliy-madaniy merosdan foydalanish imkonini oshirish maqsadida o‘zbek tilda yaratilgan og‘zaki matn, yozma yodgorliklar, shu tilda yaratilgan barcha ilmiy, nazariy va amaliy hamda ma’naviy meros namunalarini elektronlashtirish bo‘yicha tamoyillarini ishlab chiqish;
tilni saqlab qolish va uning o‘rganilish doirasini kengaytirish, til imkoniyatlarini namoyon etishning asosiy vositasi internet tizimida til korpuslarini lingvistik ma’lumotlar bilan boyitishga erishish.